Şərəfsiz sifəti, əsas etibarilə, "şərəf" sözünün mənfi mənasını ifadə edən bir termindir. Lüğətlərdə verilən "şərəfi, heysiyyəti olmayan; namussuz, vicdansız, alçaq, rəzil" tərifi sözün əsas mənasını əhatə etsə də, onun kontekstdən asılı olaraq bir qədər fərqli çalarlar ala biləcəyini də qeyd etmək vacibdir.
"Şərəf" sözünün kökü ərəbcə "şərəf" (şرف) felindən gəlir və "yüksəlmək, ucalmaq, üstün olmaq" mənalarını ehtiva edir. Beləliklə, "şərəfsiz" sözünün əsl mənası "yüksəklikdən, ucalıqdan məhrum olan", "əxlaqi və mənəvi üstünlüklərdən kənar" deməkdir. Bu mənada, "şərəfsiz" sadəcə "namussuz" olmaqdan daha geniş bir məna kəsb edir.
"Şərəfsiz" sözünün işlənməsində kontekst həlledici rol oynayır. Misal üçün, "şərəfsiz əməl" deyəndə konkret bir əməlin əxlaqi cəhətdən qəbuledilməz olduğunu vurğulayırıq. "Şərəfsiz insan" ifadəsi isə daha geniş bir məna daşıyaraq, həmin insanın bütün həyat tərzinin, əxlaqının və davranışlarının şərəfsiz olduğunu göstərir. "Vətəndən ayrılar hanki şərəfsiz?" cümləsində isə "şərəfsiz" sözü vətənə xəyanət edən, vətən sevgisindən məhrum olan şəxslər üçün işlənir. Bu isə "şərəfsiz" sözünün mənalarından birinin də "vətənə xəyanətkar" olduğunu göstərir.
Qısaca desək, "şərəfsiz" sözü yalnız "namussuz", "vicdansız" və ya "alçaq" kimi tək bir məna ilə ifadə oluna bilməz. Onun daha dəqiq tərifi "şərəf, heysiyyət, əxlaq və mənəvi dəyərlərdən məhrum, bunlara yad olan" şəkildə verilə bilər. Sözün işlənmə sahəsi genişdir və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalar kəsb edir.