Şıqqıltı sözü Azərbaycan dilində səs bildirən isimlərdəndir. Lüğətlərdəki “ağac, budaq və s. bərk, kövrək şey bir-birinə dəydikdə hasil olan səs” tərifi doğru olsa da, mənanı daha dolğun şəkildə ifadə etmək üçün genişləndirmək olar. Əslində, "şıqqıltı" quru, sərt, kövrək materialların bir-birinə sürtünməsindən, toqquşmasından və ya qırılmasından yaranan xırda, qısa, kəskin və bəzən quru bir səsi ifadə edir. Bu səs həm qəfil, həm də təkrarlanan formada ola bilər. Məlumat üçün qeyd edək ki, bu səs həmişə qırılma ilə nəticələnmir; bəzən cisimlərin səthi bir-birinə sürtülərək də çıxır.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "şıqq" felindən törəmə olduğunu görərik. "Şıqqamaq" felinin mənası "qırılmaq, parçalanmaq, sınmaq"dır. Beləliklə, "şıqqıltı" bu hərəkətin səs ifadəsidir. Ancaq "şıqqıltı" yalnız qırılma səsi deyil, həm də quru yarpaqların səs-küylü şəkildə hərəkət etməsi, quru budaqların bir-birinə sürtünməsi, kiçik quru daşların toqquşması kimi hallarda da işlənə bilər. Ona görə də, "bərk, kövrək şeylər" ifadəsini "quru və sərt materiallar" kimi dəyişdirmək daha dəqiq olar.
Cümlə içərisində istifadəsinə nümunələr:
- Qapı açılanda quru taxtadan xoşagəlməz bir şıqqıltı gəldi.
- Külək quru yarpaqları hərəkətə gətirib, ağacların arasından şıqqıltı səsləri gəlirdi.
- Quru budaqlar küləyin təsirindən sınaraq şıqqıltı ilə yerə düşdü.
- …Mirzə Cəmil kəhrəba təsbehini əlinə alıb, əsəbi halda çevirir, muncuqların şıqqıltısı onu daha da narahat edirdi. (Bu cümlədə "şıqqıltı" muncuqların bir-birinə dəyərək yaratdığı zərif səsi ifadə edir.)
Yekun olaraq, "şıqqıltı" quru və sərt materialların bir-birinə dəyərək yaratdığı, qırılma ilə nəticələnə bilən və ya nəticələnə bilməyən qısa, kəskin və xırda səsi ifadə edən bir sözdür. Mənası kontekstdən asılı olaraq bir qədər dəyişə bilsə də, əsas mahiyyəti qalır.