Şövqsüz sifət və zərf kimi işlənən bir sözdür. Əsas mənası "həvəssiz, könülsüz, ruhsuz, istəksiz" olmaqdır. Lüğətlərdəki qısa izah, sözün əhatə etdiyi geniş məna spektrini tam əks etdirmir. Şövqsüzlük, sadəcə işə olan həvəsin olmaması deyil, daha çox daxili bir təkanın, ruhun, enerjinin çatışmazlığıdır. Bu, həm fəaliyyətə olan münasibətdə passivliyi, həm də emosional soyuqluğu ifadə edə bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "şövq" kökünün "həvəs, istək, ehtiras" mənasını daşıdığını görərik. "Süz" şəkilçisi isə mənfi məna ifadə edir. Beləliklə, "şövqsüz" sözü "həvəsi olmayan, həvəssiz" kimi tərcümə edilə bilər. Ancaq bu sadə tərcümə, sözün ifadə etdiyi incəlikləri tam əks etdirmir.
Şövqsüzlük, müxtəlif kontekstlərdə müxtəlif nüanslar daşıya bilər. Məsələn, "şövqsüz işləmək" ifadəsi sadəcə işə olan həvəsin olmamasını ifadə edərkən, "şövqsüz baxışlar" ifadəsi emosional soyuqluğu, uzaqlaşmanı və ya biganəliyi ifadə edir. Həmçinin, "şövqsüz bir səslə danışmaq" ifadəsi tənbəllik, laqeydlik, ya da qəm-qüssənin ifadəsidir. Beləliklə, sözün mənası cümlənin kontekstindən asılı olaraq dəyişir.
Qısacası, "şövqsüz" sözü sadəcə "həvəssiz" demək deyil, həvəssizlikdən qaynaqlanan passivlik, emosional soyuqluq və ya biganəliyi də əhatə edir. Onun mənası, cümlənin kontekstindən və işlənmə üsulundan asılı olaraq incəliklərlə zənginləşir.