izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Şübhə (ər. شُبْهَة‎ - şübhe) sözü ərəb mənşəlidir və bir şeyin gerçəkliyinə, doğruluğuna, etibarlılığına tam əmin olmamanı, bununla bağlı tərəddüd və ya qeyri-müəyyənlik hissini ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə “şübhə”nin “şəkk” və “tərəddüd” kimi sinonimləri qeyd olunsa da, bu sözlərin arasında incə məna fərqləri mövcuddur. “Şəkk” daha çox bir şeyin doğru olub-olmaması barədə ağıl tərəfindən yaradılan qeyri-müəyyənlik vəziyyətini, “tərəddüd” isə qərar verməkdə çətinlik çəkməyi, bir neçə variant arasında seçim etməkdə ləngiməyi ifadə edir.

Şübhə isə bu iki anlayışdan daha geniş bir məna kəsb edir. O, həm qərar verməkdə tərəddüdü, həm də bir şeyə qarşı inamsızlığı, hətta bir şeyin gerçəkliyinə dair əsaslı olmayan, əsassız şübhəni də əhatə edə bilir. Məsələn, “Onun sözlərinə şübhə etdim” cümləsində şübhə, sözlərin həqiqətə uyğun olmaması ilə bağlı tərəddüdü ifadə edir. Lakin, “O, cinayətdə şübhəlidir” cümləsində şübhə, hələ sübut olunmamış, lakin mövcud olan əsaslara əsaslanan bir güman, bir ehtimalı ifadə edir. Beləliklə, şübhə həm subyektiv (şəxsi) şübhəni, həm də obyektiv (əsaslı) şübhəni özündə birləşdirir.

Şübhənin intensivliyi də fərqlənə bilər. Zəif şübhə, bir şeyin doğru olmasına dair kiçik bir tərəddüdü, güclü şübhə isə həmin şeyə qarşı tam inamsızlığı ifadə edir. Dil quruluşunda şübhənin intensivliyini artırmaq və ya azaltmaq üçün müxtəlif vasitələrdən istifadə olunur. Məsələn, “bir az şübhə”, “ciddi şübhə”, “böyük şübhə”, “şübhəsiz ki” ifadələri şübhənin dərəcəsini göstərir. Bundan əlavə, şübhənin obyekti də dəyişə bilər: bir insan, bir hadisə, bir fikir, bir nəzəriyyə və s.

Nəticə etibarilə, şübhə sözü bir şeyin doğruluğuna və ya etibarlılığına əmin olmamanın müxtəlif səviyyələrini və formalarını özündə əks etdirən çoxşaxəli bir anlayışdır və onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz