Taxmaq felinin Azərbaycan dilindəki əsas mənası iki və ya daha çox şeyin uclarını bir-birinə bağlamaq, birləşdirmək, ilişdirmək və ya bir şeyi başqa bir şeyin üstünə, içinə və ya yanına yerləşdirmək, bərkitmək kimi ifadə oluna bilər. Bu, geniş bir məna çalarına malik olan bir sözdür və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif tərəflərini ortaya qoyur.
Əsas mənada “taxmaq” hərəkəti fiziki bir əlaqəni ifadə edir. Misal üçün, “paltar düyməsini taxmaq”, “şalvar qayışını taxmaq”, “qulaqcıqları taxmaq” kimi ifadələrdəki “taxmaq” hərəkəti iki əşyanın bir-birinə mexaniki şəkildə birləşdirilməsini bildirir. Bu əlaqə əksər hallarda müvəqqəti, bəzən isə daha davamlı ola bilər.
Ancaq “taxmaq” feli daha geniş mənalarda da işlədilə bilər. Məsələn, “bir şeyə taxmaq” ifadəsi bir şeyin başqa bir şeyin üzərinə qoyulmasını, üstünə bərkidilməsini və ya əlavə olunmasını bildirə bilər. “Divara rəsm taxmaq”, “pəncərəyə pərdə taxmaq”, “saça lent taxmaq” kimi nümunələrdə “taxmaq” feli bu mənada işlənir.
Həmçinin, “taxmaq” feli məcazi mənada da işlədilə bilər. Məsələn, “kiməsə ittiham taxmaq”, “söz taxmaq”, “üzərinə vəzifə taxmaq” kimi ifadələrdə “taxmaq” bir şeyin digərinə yüklənməsi, bağlanılması, qəbul etdirilməsi mənasını verir. Bu halda fiziki bir əlaqə yox, məcazi bir əlaqədən söhbət gedir.
Verilən nümunədə (“Kişi müştüyə taxmaq istədiyi papirosa sığal verirdi.”) “taxmaq” feli, papirosanın müştüyə yerləşdirilməsi, bərkidilməsi mənasında işlənir. Bu, əşyanın birinə digərinin mexaniki şəkildə əlavə edilməsinin ən sadə və aydın nümunəsidir.
Beləliklə, “taxmaq” feli Azərbaycan dilində geniş semantik sahəyə malik olub, müxtəlif kontekstlərdə müxtəlif mənalarda işlənən çoxmənalı bir sözdür.