izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Tamhüquqluluq (tam-hüquq-lu-luq) sözü, "tam" (bütöv, əksiksiz, tamlığı əhatə edən), "hüquq" (qanunla verilmiş icazə, səlahiyyət, haqq) və "-luq" (isim şəkilçisi, mənsubiyyət, keyfiyyət bildirən) morfemlərindən təşkil olunmuşdur. Etimoloji baxımdan, kökünə qayıdaraq, tamhüquqluluq anlayışının əsasını "hüquq" anlayışı təşkil edir. Bu isə öz növbəsində ictimai münasibətlərin tənzimlənməsi ilə bağlıdır. Qədim hüquq anlayışlarından başlayaraq, müasir dövrə qədər, fərdi və ya kollektiv səviyyədə müəyyən hüquqlara sahib olma və bu hüquqlardan sərbəst şəkildə istifadə etmək insan həyatının təməl prinsiplərindən biri olmuşdur.

Tamhüquqluluq, bir şəxsin və ya qrupun müəyyən bir ictimai qurumda, sistemdə və ya qanunvericilik çərçivəsində müəyyən edilmiş bütün hüquqlara sahib olma və bu hüquqlardan heç bir məhdudiyyət olmadan istifadə etmək vəziyyətini ifadə edir. Bu, yalnız formal hüquqların mövcudluğunu deyil, həm də bu hüquqlardan praktik olaraq istifadə etmək imkanını da əhatə edir. Mühüm bir cəhət də, tamhüquqluluq diskriminasiyadan və hər hansı bir ayrıseçkənlikdən azad olma deməkdir.

Tamhüquqluluğun əhatə etdiyi hüquqlar geniş və müxtəlifdir. Bunlara siyasi hüquqlar (səsvermə hüququ, seçilmək hüququ, mitinqlərdə iştirak hüququ və s.), iqtisadi hüquqlar (mülkiyyət hüququ, əmək hüququ, sahibkarlıq hüququ və s.), sosial hüquqlar (təhsil hüququ, səhiyyə hüququ, sosial təminat hüququ və s.) və mədəni hüquqlar (din azadlığı, dil azadlığı, mədəniyyətin qorunması hüququ və s.) daxildir. Həmçinin, şəxsiyyətin toxunulmazlığı, ləyaqətinin qorunması da tamhüquqluluğun ayrılmaz hissəsidir.

Cümlədə işlənmə nümunələri:

  • Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası bütün vətəndaşlara tamhüquqluluq təmin edir.
  • Qadınların cəmiyyətdəki tamhüquqluluğu üçün uzun müddət mübarizə aparılıb.
  • Milli azlıqların tamhüquqluluğu dövlətin əsas vəzifələrindən biridir.
  • Yeni qanunlar sayəsində əlillərin tamhüquqluluğu daha da təmin olunacaq.

Yekun olaraq, tamhüquqluluq, hüquqi bərabərlik və azadlıq prinsipləri əsasında qurulmuş cəmiyyətin vacib təməl daşıdır və bütün fərdlərin həyatının bütün sahələrində tam, ədalətli və sərbəst yaşamaq imkanını təmin edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz