izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Tey sözü Azərbaycan dilində sifət kimi işlənir və əsasən iki əsas mənada istifadə olunur. Birinci mənada "qatışığı olmayan, xalis, xəlitəsiz, saf" mənasını ifadə edir. Bu mənada "tey" sözü, maddənin tərkibinin yalnız bir növ maddədən ibarət olduğunu, heç bir əlavə və ya qarışığın olmadığını bildirir. Məsələn, "tey buğda unu" ifadəsi, unun tərkibində yalnız buğda olduğunu, başqa dənli bitkilərin və ya əlavələrin olmadığını göstərir. "Xalis", "təmiz", "saf" sözləri bu mənada "tey" sözünün sinonimi kimi istifadə oluna bilər.

İkinci mənada isə "tey" sözü "tamam, bütün, səlt" mənalarını ifadə edir. Bu istifadədə "tey" sözü kəmiyyətin tamlığını, bütövlüyünü vurğulayır. "Xörək tey yağdır" ifadəsi, yeməyin bol yağla hazırlandığını, yağın kifayət qədər olduğunu bildirir. Bu mənada "tey" sözü, "tam", "bütöv", "bol", "kifayət qədər" sözləri ilə sinonim kimi işlənə bilər. Ancaq bu ikinci mənada, "tey" sözü daha çox şivəli və ya arxaik ifadədir və müasir Azərbaycan dilində daha az istifadə olunur.

Etimalogiyasına gəldikdə, "tey" sözünün kökü və mənşəyi haqqında dəqiq məlumatlar mövcud deyil. Ancaq quruluşundan və istifadəsindən belə aydın olur ki, bu söz türk dillərinin köhnə təbəqəsinə aiddir və "tam", "bütöv" mənalarını ifadə edən köhnə türk sözləri ilə əlaqədar ola bilər. "Tey" sözünün müxtəlif dialektlərdə və ya şivələrdə istifadə tezliyi və məna çalarları da fərqli ola bilər.

Qeyd etmək lazımdır ki, "tey" sözünün hər iki mənası da, kontekstdən asılı olaraq, fərqli cümlələrdə istifadə oluna bilər və mənası cümlənin ümumi məzmunundan aydınlaşır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz