Tərbiyələndirmək fellinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə olaraq "tərbiyə vermək" və ya "tərbiyə öyrətmək" kimi qısaca ifadə edilməkdən daha geniş və çoxşaxəlidir. Bu fəilin mənasını tam anlamaq üçün onun etimologiyasını, mədəni kontekstini və müxtəlif istifadə hallarını nəzərə almaq lazımdır.
"Tərbiyələndirmək" sözü "tərbiyə" kökünə "-ləndirmək" əlavəsindən əmələ gəlib. "-ləndirmək" əlavəsi bir prosesi, hərəkəti və ya vəziyyəti ifadə edir. Beləliklə, "tərbiyələndirmək" əsas etibarilə bir insanın və ya qrupun müəyyən davranış, qayda-qanun, dəyər və normalara uyğun şəkildə formalaşdırılması, inkişaf etdirilməsi prosesini bildirir. Bu proses, sadəcə əxlaqi və mənəvi tərbiyə ilə məhdudlaşmır, həm də intellektual, fiziki və estetik tərbiyəni özündə ehtiva edir.
Lüğətdəki ilk məna ("tərbiyə vermək, tərbiyə öyrətmək") tərbiyələndirmənin ən əsas və geniş yayılmış tərəfini əks etdirir. Məsələn, "Valideynlər övladlarını yaxşı tərbiyələndirməlidirlər" cümləsində tərbiyələndirmək feli, uşaqlara əxlaqi dəyərlər, hörmət, məsuliyyət və s. kimi keyfiyyətlərin aşılanmasını ifadə edir. Lakin, bu məna, tərbiyələndirmənin bütün aspektlərini tam əhatə etmir.
İkinci mənada isə ("Sistematik təsir və təlim vasitəsilə birinin və ya bir çoxlarının inkişafına, təfəkkürünə təsir göstərmək") tərbiyələndirmənin daha geniş bir konteksti vurğulanır. Bu, təkcə uşaqların deyil, həm də böyüklərin, hətta bütöv bir cəmiyyətin sistemli şəkildə inkişaf etdirilməsini, düşüncə tərzinin, davranış nümunələrinin dəyişdirilməsini əhatə edə bilər. Məsələn, "Yeni nəsil vətənpərvər ruhda tərbiyələndirilməlidir" cümləsində tərbiyələndirmə, milli şüur, vətən sevgisi kimi konsepsiyaların sistemli şəkildə aşılanması kimi başa düşülür. Yaxud, "İctimai işçilər əhalini sağlam həyat tərzinə tərbiyələndirirlər" cümləsində tərbiyələndirmə, müəyyən davranış modellərinin formalaşdırılması, sağlam həyat tərzinə meylin aşılanması kimi təfsir olunmalıdır.
Beləliklə, "tərbiyələndirmək" feli, sadə bir mənadan uzaq, geniş mənalı bir sözdür və onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər. Lakin əsas mahiyyəti, sistemli təsirlər vasitəsilə şəxsiyyətin formalaşdırılması, inkişaf etdirilməsi və müəyyən normalara uyğunlaşdırılmasıdır.