izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Tırtıl (İs.): Zoologiya terminologiyasında tırtıl, kəpənəklərin sürfə inkişaf mərhələsinə verilən addır. Bu mərhələdə kəpənəyin yetkin fərd halına çevrilməzdən əvvəl keçdiyi qurdabənzər, çox ayaqlı bir formada olur. Bədəni uzunsov, silindrik və ümumiyyətlə yumşaqdır. Çox sayda kiçik ayaqcıqları olur ki, bunlara toraks və qarın hissələrində yerləşən proleqlər və toraksda yerləşən üç cüt əsl ayaq daxildir. Rəngləri və ölçüləri növdən asılı olaraq geniş şəkildə dəyişir; bəziləri parlaq rəngli, bəziləri isə kamuflyaj rənglərinə malikdir. Tırtıllar bitki qidası ilə qidalanır və həyat dövrünün bu mərhələsində əsasən bitkilərdə yaşayırlar. Tırtıl mərhələsindən sonra pup mərhələsinə keçir və nəhayət, yetkin kəpənək halına çevrilir.

Tırtıl sözü məcazi mənada da işlənir. Mexanika və mühəndislikdə, xüsusən də ağır yük maşınları və ya digər nəqliyyat vasitələrinin yol maneələrini daha effektiv keçməsi üçün hazırlanmış xüsusi konstruksiyalar, avadanlıqlar, əlavələr üçün də "tırtıl" terminindən istifadə edilir. Bu halda, tırtıl, yüksək keçiriciliyə malik, çox sayda hissədən ibarət, zəmində hərəkətə imkan verən bir sistemə işarə edir. Mühəndislikdə istifadə olunan tırtıl, bioloji tırtıldan fərqli olaraq, adətən polad və ya digər möhkəm materiallardan hazırlanır və hərəkətin effektivliyini və dayanma qabiliyyətini yüksəldir. Məsələn, "Tankın tırtılları bataqlıqda ilişdi" və ya "Traktorun tırtılları çox güclü idi" kimi cümlələrdə tırtıl, bu texniki mənada işlənir.

Qeyd etmək lazımdır ki, hər iki məna kontekstə görə asanlıqla fərqləndirilir. Zoologiya ilə əlaqəli mətnlərdə tırtıl kəpənək sürfəsi kimi, texniki mətnlərdə isə hərəkət sisteminin bir elementi kimi başa düşülür.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz