Tir-tir zərfi Azərbaycan dilində "titrayaraq", "əsə-əsə" mənalarında işlənir və əsasən hərəkətin şiddətini, intensivliyini ifadə edir. Əsasən soyuqdan, qorxudan və ya həyəcandan qaynaqlanan şiddətli titrəməni bildirir. Sözün özü onomatopoetik xarakter daşıyır, yəni titrəmə səsini təqlid edir. Bu səbəbdən də sözün fonetik quruluşu onun mənasını gücləndirir.
Lüğətlərdə "tir-tir titrəmək" ifadəsi ilə qarşılaşırıq, lakin "tir-tir"in özünün də müstəqil zərf kimi işlənməsi daha geniş mənada başa düşülməlidir. Məsələn, "O, tir-tir əsdi" cümləsində yalnız soyuqdan titrəmə deyil, həm də qorxu və ya həyəcandan əmələ gələn titrəmə nəzərdə tutula bilər. Cümlənin kontekstindən asılı olaraq, "tir-tir"in mənası dəqiqləşir.
Etimoloji baxımdan, "tir" kökünün əlaqəli sözləri ilə bağlı araşdırmalar aparmaq lazımdır. Ancaq ononmatopoetik mənşəli olduğundan, etimologiyası birmənalı şəkildə müəyyən edilməyə bilər. Yəni söz birbaşa digər sözlərdən törəmə deyil, səsin təqlidindən yaranıb.
Fərqli cümlələrdə işlənmə nümunələri:
- Soyuqdan tir-tir əsdi.
- Qorxudan tir-tir titrəyirdi.
- Səhnəyə çıxanda tir-tir əsəbləşdi.
- Əli tir-tir əsməyə başladı.
- Həyəcandan tir-tir titrəyən əlləri ilə qələmi tutdu.
Göründüyü kimi, "tir-tir" zərfi müxtəlif emosiyalar və fiziki halları ifadə etmək üçün istifadə oluna bilər. Onun mənası hər zaman şiddətli, nəzərə çarpan titrəməni göstərir.