Toxmacar sözü Azərbaycan dilində çoxillik bitkilərin toxumlarından əldə edilən cavan bitki şitillərini ifadə edir. Lüğətlərdəki qısa izah "çoxillik bitkilərin toxumlarından alınan cavan bitki şitili" ifadəsi ilə kifayətlənsə də, toxmacar anlayışının daha geniş bir məna spektrinə malik olduğunu vurğulamaq vacibdir. Bu məna, əsasən, əkinçilik və bitkiçilik terminologiyasında işlənilir və yalnız şitillərin gəncliyini deyil, həm də onların xüsusi bir yetişdirmə üsulu ilə əldə edilməsini nəzərdə tutur.
Toxmacar, sadəcə olaraq toxumdan çıxmış cücərtiyə deyil, müəyyən bir inkişaf mərhələsinə çatmış, artıq kökləri və yarpaqları formalaşmış, müstəqil həyata başlamış kiçik bir bitkidir. Belə ki, toxumdan çıxmış hər bir cücərti toxmacar adlandırmaq olmaz. Toxmacar yetişdirilməsi üçün seçilmiş, qulluq edilmiş və əkin üçün hazırlanmış bir bitkidir. Məsələn, bir pambıq toxumundan çıxmış cücərti toxmacar deyil, ancaq pambıq əkininə hazırlanan, müəyyən hündürlüyə çatmış və kökləri inkişaf etmiş bitki toxmacar adlandırıla bilər.
Toxmakar sözünün etimologiyasına nəzər salsaq, “toxum” və “-macar” morfemlərindən meydana gəldiyini görərik. "-macar" şəkilçisi isə "kiçik", "cəld", "yeni" kimi mənalar ifadə edir. Beləliklə, toxmacar sözü "kiçik toxum", "toxumdan yetişən kiçik bitki" mənalarını ehtiva edir. Bu da onun gənc və kiçik bitkini ifadə etdiyini göstərir.
Nəriman bəyin misalında isə "toxmacar şitilliyi" ifadəsi istifadə olunmuşdur. Bu, toxmacarların sıx əkilməsini, sıx bir şəkildə ərazinin toxmacarlarla örtülməsini bildirir. "Toxmacar şitilliyi eləyək" deyərkən, Nəriman, bir ərazini toxmacarlarla əkmək, onları sıx bir şəkildə yerləşdirmək fikrini ifadə edir.
Yekun olaraq, toxmacar sözü sadəcə "cavan bitki şitili" kimi tərif olunmaqdan daha geniş bir mənaya malikdir. O, müəyyən bir inkişaf mərhələsinə çatmış, əkinçilikdə istifadə olunan, qulluq edilmiş və əkilməyə hazır olan cavan bitkini ifadə edir. Sözün işlənməsinə əlavə nümunələr vermək olar: "Bu il əkilən buğda toxmacarları gözəl görünür", "Toxmacarların suvarılması vacibdir", "Baharın gəlişi ilə toxmacarlar sürətlə böyüməyə başladı".