Toxumlamaq felinin Azərbaycan dilindəki mənası, lüğətlərdə verilən qısa izahlardan daha geniş və dəqiq şəkildə aşağıdakı kimi izah edilə bilər:
Toxumlamaq sözü əsasən iki əsas mənada işlənir və hər iki məna da bitki mənşəli proseslərlə sıx bağlıdır. Birinci məna bitkinin özünün bioloji prosesi ilə bağlıdır, ikincisi isə insanın bitkiyə müdaxiləsinə əsaslanır.
1. Bioloji Toxumlama: Bu mənada toxumlamaq, bitkinin çiçəklənmə prosesindən sonra toxum əmələ gətirməsi, yetişdirməsi deməkdir. Prosesin özü bitkinin genetik quruluşundan, ətraf mühit şəraitindən (temperatur, rütubət, günəş işığı) və digər amillərdən asılıdır. Məlumat verildiyi kimi "Kələm toxumladı" cümləsi bu mənaya aiddir. Bu mənada toxumlamaq, yalnız meyvə və tərəvəz bitkiləri üçün deyil, həm də toxumlu bütün bitkilər üçün istifadə oluna bilər. Məsələn, "Bu il ağaclar yaxşı toxumladı" deyə bilərik.
2. Əkinçilik Toxumlama (Səpmə): Bu mənada toxumlamaq, toxumların əkin üçün torpağa səpilməsi, yerə atılması deməkdir. Bu, əsasən kənd təsərrüfatı ilə məşğul olanlar tərəfindən istifadə olunan bir termindir. "Ləkləri toxumlamaq" cümləsi bu mənaya aiddir. Bu mənada, toxumlama prosesi, əkin texnologiyasına, toxumun növünə və əkin sahəsinin xüsusiyyətlərinə uyğun şəkildə həyata keçirilir. Müasir kənd təsərrüfatında toxumlama, əl ilə yanaşı, müxtəlif mexanik vasitələrlə də aparıla bilir.
Etimologiya: "Toxumlamaq" sözü "toxum" sözündən törəmişdir və "-lamaq" şəkilçisi ilə fel halına gətirilmişdir. "Toxum" sözünün kökü isə türk dillərinin ortaq leksikasına aiddir və mənası "nəslin davamını təmin edən hissəcik" kimi izah edilə bilər.
Qeyd: Hər iki mənada toxumlamaq sözü, prosesin uğurla başa çatması demək deyil. Məlumat verilən iki cümlədə prosesin nəticəsi haqqında məlumat yoxdur. Məsələn, "Kələm toxumladı, amma toxumların çoxu quruyub" kimi bir cümlə də qurula bilər.