Toxundurmaq (f.): Bu fe'l, əsasən iki mənada işlənir: birinci mənası bir şeyin digərinə fiziki təmasda olmasına, yaxud iki şeyin bir-birinə yaxınlaşdırılmasına, bir-birinə dəyməsinə səbəb olmaqdır. İkinci mənası isə daha geniş olub, bir şeyə, hadisəyə, vəziyyətə dolayı yolla, ara vasitəsilə təsir etmək, onu hərəkətə gətirmək, müəyyən bir prosesi başlatmaq mənasını verir. Birinci mənada daha çox konkret, fiziki təmasdan bəhs olunur, ikinci mənada isə abstrakt, dolayı təsir nəzərdə tutulur.
Mənşəyi: Sözün mənşəyi "toxunmaq" felindən törəmədir. "-durmaq" əlavəsinin fe'lə əlavə olunması nəticəsində "səbəb olmaq", "gətirən olmaq" mənası əldə edilir. Beləliklə, "toxundurmaq" "toxunmağa səbəb olmaq" mənasını ifadə edir.
İzah: "Toxundurmaq" feli, həm konkret, həm də abstrakt mənada işlənə bilər. Konkret mənada, "Əlini topa toxundurmaq" ifadəsində olduğu kimi, fiziki təmasın yaranmasına səbəb olmaq, iki obyekti bir-birinə yaxınlaşdırmaq, bir-birinə dəydirmək mənasını verir. Bu mənada, "toxundur" və "dəydirmək" sözləri sinonim kimi istifadə edilə bilər.
Abstrakt mənada isə, "Bu hadisə onun taleyinə toxundu" və ya "Sözləri onun qəzəbinə toxundurdu" kimi ifadələrdə olduğu kimi, bir hadisənin, vəziyyətin və ya sözün digər bir hadisəyə, vəziyyətə və ya insana dolayı yolla təsir etməsi, onun müəyyən bir reaksiyaya səbəb olması mənasını verir. Bu mənada "toxundurmaq" feli "təsir etmək", "səbəb olmaq", "hərəkətə gətirmək" mənalarına daha yaxındır.
Cümlə nümunələri:
- Uşaq ehtiyatsızlıqla əlini közə toxundurdu.
- Mühəndis iki kabeli bir-birinə toxundurdu və elektrik dövrəsi qapandı.
- Onun sözləri rəhbərin qəzəbinə toxundu.
- Bu hadisə onun həyatına toxundu.
- Rəssam fırçasını rənglərə toxundurdu.