Toranlaşmaq felinin Azərbaycan dilindəki mənası, əsasən, iki əsas istiqamətdə izah edilə bilər: birincisi, konkret, fiziki bir hadisəni, ikincisi isə məcazi bir vəziyyəti ifadə edir.
1. Konkret məna: Toranlaşmaq, əsasən, gün batarkən havanın qaralması, qaranlığın çök-məyə başlaması prosesini bildirir. Bu mənada, "toran" sözü qaranlıq, alacakaranlık mənasını daşıyır. "Toran qovuşmaq", "toran düşmək" və ya "toran çəkmək" ifadələri ilə sinonimdir və hava şəraitinin axşam saatlarında tədricən qaranlığa doğru dəyişməsini təsvir edir. Məsələn: "Gün batdı, hava toranlaşmağa başladı." və ya "Dağların arxasından toranlaşmağa başlayan hava, kəndi yavaş-yavaş qaranlığa bürüdü." Bu istifadədə, toranlaşmaq prosesinin tədricən baş verməsi vurğulanır.
2. Məcazi məna: Toranlaşmaq, məcazi mənada gözlərin qaralması, gözlərin önünün dumanlanması, görmə qabiliyyətinin zəifləməsi və ya qaranlıq bir vəziyyətə düşməsi kimi izah edilə bilər. Bu, adətən, yorğunluq, xəstəlik və ya həddindən artıq emosiyalar nəticəsində baş verir. Məsələn: "Uzun müddət kompüter qarşısında oturduğundan gözləri toranlaşmışdı." və ya "Qəzəbdən gözləri toranlaşdı, bir şey görmürdü." Bu məcazi istifadədə, fiziki qaranlıq əvəzinə, daxili bir qaranlıq, görmə qabiliyyətinin azalması və ya başqa bir duyğu hissinin qaralması mənası verilir. "Gözü qaralmaq" ifadəsi ilə sinonim sayılsa da, toranlaşmaq ifadəsi daha poetik və ifadəlidir, prosesin tədricən baş verməsini daha aydın şəkildə əks etdirir.
Etimalogiyası: "Toran" sözü türk dillərindən gələrək qaranlıq, alacakaranlık mənasını verir. "-laşmaq" isə fel şəkilçisidir və bir prosesi, bir hal dəyişikliyini bildirir. Beləliklə, "toranlaşmaq" sözü əslində "qaranlığa qovuşmaq", "qaranlıq olmağa başlamaq" mənasını daşıyır və həm konkret, həm də məcazi mənalarda işlənir.