Töhmətli sözü Azərbaycan dilində həm sifət, həm də isim kimi işlənə bilər. Əsas mənası "töhmtə məruz qalmış, töhmətə layiq görülmüş, günahlandırılmış" deməkdir. Lüğətlərdəki "töhmətedici" izahı, sözün daha çox sifət kimi işlənməsinə fokuslanır və töhmətin xarakterini ifadə edən bir tərəfini vurğulayır. Lakin, "töhmətli" daha geniş məna daşıyır.
Sifət kimi işləndikdə, bir şəxsin və ya hadisənin töhmətə məruz qaldığını, günahlandırıldığını ifadə edir. Məsələn, "O, töhmətli bir işə qarışmışdı" cümləsində "töhmətli" sözü həmin işin günahkar, qınağa layiq olduğunu bildirir. Başqa bir misal olaraq, "Töhmətli baxışlarla ona baxırdılar" cümləsində, baxışların günahlandırıcı, qınayıcı olduğunu ifadə edir.
İsim kimi işləndikdə isə, "töhmətə məruz qalmış şəxs" mənasını verir. Bu halda "töhmətli" sözü, həmin şəxsin vəziyyətini və üzərinə düşən günahı ifadə edir. Məsələn, "O, həyatının ən töhmətli dövrünü yaşayırdı" cümləsində "töhmətli" sözü həmin dövrün günah, qınaq və pis adla bağlı olduğunu ifadə edir. Verilən nümunədəki "Koroğlu” əsərindən olan “Töhmətli sözləri Koroğluya dağdan ağır gəlirdi” cümləsində isə "töhmətli sözlər", Koroğluna atılan günahlandırıcı, qınayıcı və pis sözləri bildirir. Burada "töhmətli" sözü, sözlərin özünün daşıdığı ağır yükü və onların Koroğlu üçün mənfi təsirini vurğulayır. "Dağdan ağır" ifadəsi isə bu mənfi təsirin miqyasını göstərir.
Etimalogiyasına gəldikdə, "töhmət" kökünə "-li" şəkilçisinin artırılması ilə əmələ gəlmişdir. "Töhmət" sözünün ərəb mənşəli olduğu və "qınaq, ittiham" mənalarını daşıdığı bilinir. Beləliklə, "töhmətli" sözünün əsas mənası "qınaqla əlaqədar, qınağa məruz qalmış" kimi təyin edilə bilər.