Uçma1 feli "uçmaq1" felindən törəmiş isimdir. Əsasən quşların, həşəratların və digər uçan canlıların havada hərəkət etməsi, yerdən qalxıb havada sərbəst hərəkət etməsi mənasını ifadə edir. Lakin məna dairəsi daha genişdir və mücərrəd mənalarda da işlənə bilər.
Məna çalarları:
- Fiziki uçma: Quşların, təyyarələrin, paraşütlərin havada hərəkəti. Misal: Quşların uçması gözəl mənzərə idi. Təyyarənin uçması üçün hava şəraiti əlverişli olmalıdır.
- Sürətli, yüksək hərəkət: Nəsə sürətlə, yüksəklik qazanaraq hərəkət etdikdə istifadə olunur. Misal: Fişeklərin uçması, qiymətlərin uçması (məcazi mənada).
- Müvəffəqiyyət, yüksəliş (məcazi mənada): Karyerasında, həyatında yüksəliş, sürətli irəliləyiş ifadə edə bilər. Misal: Onun karyerası sürətli uçuşa başladı. Ədəbiyyatda uçmaq – yüksəlmək, şöhrət tapmaq mənasını verir.
- Qaçış, qurtuluş (məcazi mənada): Təhlükədən qaçmaq, qurtulmaq mənasında işlənə bilər. Misal: O, ölümün əlindən uçub qurtardı.
Etimalogiyası: Söz "uçmaq" felinin isim formasından əmələ gəlmişdir. "Uçmaq" sözünün kökü türk dillərində hərəkətlə bağlı fel kökündən törəmişdir və qədim türk dillərində də oxşar mənalarda istifadə olunmuşdur.
Sinonimləri: Uçuş, qalxma, hərəkət (kontekstdən asılı olaraq), yüksəliş (məcazi mənada), qaçış (məcazi mənada).
Antonimləri: Düşmə, enmə (fiziki mənada), geriləmə (məcazi mənada).
Cümlədə işlənməsi: Uçma həm fiziki, həm də məcazi mənalarda cümlələrdə müxtəlif kontekstlərə uyğun olaraq işlənə bilər. Yuxarıda verilən misallar bu müxtəlifliyi göstərir. Mənası cümlənin ümumi məzmunundan asılı olaraq dəyişə bilər.