Utanıb-qızarma sözü, "utanmaq" və "qızarmaq" fellərinin birləşməsindən əmələ gəlmiş mürəkkəb bir isimdir. "Utanmaq" əsasında olan bu birləşmə, üzün qızarmaqla müşayiət olunan utanma hissinin ifadəsini daha da gücləndirir. Sadəcə "utanmaq" sözündən fərqli olaraq, utanıb-qızarma, daha intensiv, görünən və fiziki bir əlamət əlavə edərək, utanma hissinin şiddətini vurğulayır.
Lügətlərdə əsasən "utanmaqdan" törəmə kimi izah olunsa da, "utanıb-qızarma"nın özünəməxsus semantik yükü vardır. "Utanmaq" daha çox daxili, subyektiv bir duyğunu ifadə edirsə, "utanıb-qızarma" bu duyğunu əyani, obyektiv bir şəkildə təsvir edir. Yəni, sadəcə utanmaq deyil, utanmaqdan üzün qızarmaqla müşayiət olunan bir vəziyyətdir.
Misal olaraq, "O, sualı cavablandıra bilmədiyindən utanıb-qızardı" cümləsində, "utanıb-qızarma" yalnız utanma hissinin deyil, həm də bu hissin fiziki təzahürünün – üzün qızarmağının ifadəsini verir. "Utanma" sözü ilə müqayisədə "utanıb-qızarma" daha canlı və təsvirlidir.
Dilçilik baxımından, "utanıb-qızarma" birləşmə feli isimləşdirilərək, mürəkkəb isim halına gəlmişdir. Bu, Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir söz əmələgətirmə üsuludur. "Utanıb-qızarma" sözünün H.Nəzərlinin nümunəsində olduğu kimi, cümlədə müxtəlif qrammatik funksiyalarda işlənə bilər. Misal üçün, "Onun utanıb-qızması hamını təəccübləndirdi" cümləsində subyekt, "Mən onun utanıb-qızmasına şahid oldum" cümləsində isə obyekt funksiyasında işlənir. Sözün işlənmə dairəsi genişdir və ədəbiyyatda, gündəlik danışıqda geniş istifadə olunur.