Uydurmaçı sözü Azərbaycan dilində, əsasən, olmayan bir şeyi varmış kimi təqdim edən, yəni həqiqəti əks etdirməyən məlumatlar yaradan şəxs üçün işlədilir. Lüğətlərdə sadəcə "olmamış bir şeyi özündən uyduran adam" kimi qısaca izah olunsa da, bu anlayış daha geniş və çoxşaxəlidir.
Etimoloji baxımdan "uydurma" felindən törəmə olan bu söz, "uydur-" kökünə "-maçı" işarət əlavəsinin əlavə olunması nəticəsində əmələ gəlmişdir. "Uydur-" kökü isə "bir şeyi öz fikrindən, xəyalından yaratmaq, ixtira etmək, qurmaq" mənasını daşıyır. Bu mənada "uydurmaçı" sözü yalnız yalan danışmaq deyil, həm də yaradıcı təxəyyülün nəticəsi ola bilər. Məsələn, bir yazıçının uydurduğu personajlar və hekayələr realdan fərqli olsa da, onun uydurmaçı olması mənfi bir məna daşımır.
Lakin, əksər hallarda "uydurmaçı" sözü mənfi kontekstdə işlənir və yalançı, qondarmaçı, iftiraçı, böhtançı kimi sinonimlərlə yanaşı işlənə bilər. Bu mənada uydurmaçı şəxs bilərəkdən yalan məlumatlar yayır, başqalarını aldatmaq, zərər vermək məqsədi güdür. Onun uydurduğu şeylər söz və ya yazılı məlumatlar, sübutlar ola bilər.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- O, öz nailiyyətlərini uydurmaçı şəkildə böyüdüb görməyə çalışırdı.
- Uydurmaçı şahidlərin ifadələrinə inanmaq olmaz.
- Yazıçı romanı üçün maraqlı personajlar və hekayələr uydurmuş, əsl uydurmaçı kimi oxucuları heyran etmişdir. (burada müsbət mənada)
- Bu məlumat tamamilə uydurmadır, uydurmaçı şəxslər tərəfindən yayılıb.
Yekun olaraq, "uydurmaçı" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər. Əgər yaradıcı bir fəaliyyətdən söhbət gedirsə, müsbət məna daşıya bilər. Ancaq əksər hallarda mənfi kontekstdə işlənir və yalan və dələduzluqla bağlıdır.