izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

"Uzağı" sözü Azərbaycan dilində əsasən məsafə, zaman və ya miqdar baxımından "ən çox", "maksimum", "heç olmasa" mənalarını ifadə edir. Lüğətlərdəki "bax uzaqbaşı" ifadəsi isə bu mənanı daha dəqiq şəkildə əks etdirir. Yəni, bir hadisənin baş vermə ehtimalının həddini, yaxud da bir miqdarın ən çox ola biləcək həddini bildirir. Bu mənada "uzağı" sözü müəyyən bir həddə işarə edir, bundan artıq bir şeyin mümkün olmadığını göstərir. Mütləq bir zaman və ya məsafəni deyil, həmin zaman və ya məsafənin maksimal həddini ifadə edir.

Misal olaraq verilən cümlədə ("…Allahqulu gör nə deyir? Deyir, uzağı sabah Veys anasını Sona üçün elçi göndərər") "uzağı sabah" ifadəsi, elçinin göndərilməsinin ən gec sabah baş verəcəyini, daha gec ola bilməyəcəyini bildirir. Başqa sözlə, elçinin göndərilməsi sabahdan əvvəl də baş verə bilər, amma ən gec sabah olacaqdır. Bu cümlədə "uzağı" sözü, müəyyən bir vaxt həddini təyin edir.

"Uzağı" sözünün etimologiyası haqqında dəqiq məlumat vermək çətindir. Lakin "uzaq" sözündən törəmə olduğunu ehtimal etmək olar. "Uzaq" sözü isə türk dillərindən gələn köhnə bir sözdür və məsafəni ifadə edir. "Uzağı" isə bu əsas sözə "-ğı" şəkilçisinin əlavə olunması ilə yaranmışdır. Bu şəkilçi, məsələdəki maksimal həddi, yaxud da mümkün olan ən yüksək səviyyəni ifadə edir.

"Uzağı" sözü müxtəlif cümlələrdə fərqli kontekstlərdə işlənə bilər:

  • "Uzağı bir saatda qayıdacağam." (Zaman məhdudiyyəti)
  • "Uzağı on manata ala bilərsən." (Qiymət məhdudiyyəti)
  • "Uzağı beş nəfər gələr." (Miqdar məhdudiyyəti)
  • "Uzağı bu həftə işimizi bitirəcəyik." (Zaman həddi)

Beləliklə, "uzağı" sözü Azərbaycan dilində məsafə, zaman və miqdarın maksimal həddini ifadə edən, həmin həddən artıq bir şeyin mümkün olmadığını bildirən bir əlavədir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz