Üçdəbir sözü, ədədi və kəmiyyət bildirən bir söz olub, bir tamın üç bərabər hissəsindən birinə aiddir. Riyaziyyatda ⅓ və ya 0,333... kimi ifadə olunur. "Üçdəbir" sözünün əsasını təşkil edən "üç" sayı ilə "dəbir" hissəciyi birlikdə bir tamın üç hissəyə bölünməsini və bu hissələrdən birini göstərir. "Dəbir" hissəciyi, "də" bağlayıcısı və "bir" sayından əmələ gəlmiş fraksiya göstəricisidir. Beləliklə, sözün mənşəyi tamamilə ədədi və riyazi əsaslara söykənir.
Sözün istifadəsi müxtəlif kontekstlərdə müşahidə oluna bilər: "Çörəyin üçdəbirini yedim." cümləsində "üçdəbir" konkrekt bir kəmiyyət bildirir. "Üçdəbir hissəsi tamamlanmayıb." cümləsində isə daha ümumi, nisbi bir məna daşıyır və konkret bir kəmiyyəti deyil, hissənin miqdarını ifadə edir. Həmçinin, "Məhsulun üçdəbirinə endirim tətbiq olunur." kimi cümlələrdə də istifadə olunaraq, bir əşyanın, məhsulun və ya hər hansı kəmiyyətin bir hissəsini ifadə edə bilər. Bu cümlələrdə "üçdəbir" konkret bir rəqəmi deyil, tamın üç bərabər hissədən birini göstərir.
Ümumiyyətlə, "üçdəbir" sözü bir tamın üçə bölünməsindən əmələ gələn bir hissəni təsvir edir və həm konkret kəmiyyətləri, həm də nisbi miqdarları ifadə etmək üçün istifadə olunur. Bu sözün sinonimi kimi "üçdə biri" ifadəsi də işlədilə bilər, amma "üçdəbir" daha qısa və daha çox işlədilən variantdır.