Ütülənmiş sözü, Azərbaycan dilində ütü ilə hamarlanmış, qırışları düzəldilmiş mənasını verən bir sifətdir. Bu, əsasən parça və paltarlara aid olsa da, daha geniş mənada hər hansı səthi hamarlamaq üçün istifadə olunan ütünün təsirini bildirir. Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "ütü" felindən törəmiş bir sifət olduğunu görərik. "Ütü" sözünün özü də farsca "آهن" (ahən) sözündən gələrək, dəmir mənasını verir. Beləliklə, "ütülənmiş" sözü, "dəmir ilə hamarlanmış" mənasını da özündə ehtiva edir.
Lüğətlərdəki sadə tərifdən fərqli olaraq, "ütülənmiş" sözünün istifadəsi daha çox kontekstdən asılıdır. Məsələn, "ütülənmiş paltar" deyərkən, paltarın qırışıqlıqdan azad, hamar və səliqəli olduğunu vurğulayırıq. Lakin "ütülənmiş səth" deyərkən, səthin hamarlanması üçün ütünün istifadə olunduğunu, ancaq mütləq parça və ya geyim olmadığını bildiririk. Məsələn, metal bir səthin ütülənməsi, yüksək temperaturdan istifadə edərək səthin hamarlanması prosesini ifadə edə bilər. Bu kontekstdə, "ütülənmiş" sözü daha texniki bir məna daşıyar.
Ədəbiyyatda istifadə olunan nümunədə olduğu kimi, ("[Pəri] təzə yuyulub ütülənmiş məhrəbanı yerindən asdı. Ə.Vəliyev") söz, paltarın təmizliyini və səliqəliliyini vurğulamaq üçün istifadə olunur. Bu cümlədə "ütülənmiş" sözü, paltarın təmiz və səliqəli görünüşünün əsas səbəbini ifadə edir. Sözün ifadə etdiyi təmizlik və səliqə hissi, mətnə əlavə bir estetik keyfiyyət qatır.
Qısacası, "ütülənmiş" sözü, sadəcə "ütü çəkilmiş"dən daha geniş bir məna daşıyır. O, hamarlıq, səliqəlilik, təmizlik və bəzən texniki bir prosesi ifadə edə bilir. İstifadə sahəsi geniş olub, kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalar verə bilər.