izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Ahən (fars. اهن‎) sözü Azərbaycan dilində köhnəlmiş bir sözdür və əsasən klassik ədəbiyyatda işlənilir. Müasir Azərbaycan dilində "dəmir" sözü ilə eynimənalıdır. Lüğətlərdə sadəcə "dəmir" kimi tərcümə edilməsinə baxmayaraq, "ahən" sözü daha çox poetik və tarixi bir kontekstdə istifadə olunur və müasir "dəmir"dən fərqli bir əhval-ruhiyyə daşıyır. Bu fərq, sözün köhnəliyi və tarixi mədəniyyətimizdəki roluna bağlıdır.

Füzuli misalında olduğu kimi, "ahən" sözü, dəmirin konkret fiziki xüsusiyyətlərindən daha çox, dəmirin simvolik mənasını – məsələn, möhkəmlik, qüvvət, sərtlik və ya hətta ölümcül təsiri – ifadə edir. Peykanların dəmir ucluğunun ölümcül təsiri məhz bu simvolik məna ilə əlaqələndirilir. Yəni, "ahən" yalnız metal deyil, həm də onunla bağlı olan qüvvə və təhlükəni əks etdirir.

Maraqlı bir məqam odur ki, "ahən" sözünün fars dilindən gəlməsi onun tarixi əlaqələrə işarə edir. Fars ədəbiyyatında da bu söz oxşar mənalarda işlənmiş və bədii əsərlərdə dəmirin simvolik yükünü daşıyıb. Beləliklə, "ahən" sözü sadəcə bir leksik vahid deyil, həm də Azərbaycan və Fars mədəniyyətləri arasındakı ədəbi və tarixi əlaqələrin güzgüsüdür.

Qısaca desək, "ahən" sözü "dəmir"in poetik, tarixi və simvolik yükü daha çox olan köhnə bir sinonimidir. Müasir dil ədəbiyyatında nadir hallarda istifadə olunmasına baxmayaraq, klassik əsərlərin anlaşılması üçün onun mənasını və kontekstini bilmək vacibdir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz