Üzüntü (is.): Bu söz, insanın ruh halını əks etdirən, mənfi emosiyaların ifadəsidir. Lüğətlərdə sadəcə "qəm, kədər, dərd, iztirab, ruhi əzab" kimi təriflənsə də, üzüntünün daha geniş və çoxşaxəli bir məna spektrinə malik olduğunu qeyd etmək lazımdır. Üzüntü, sadə bir kədər hissini deyil, həmçinin dərin bir məyusluq, ümidsizlik, tənhaçılıq, hətta bəzən gücsüzlük hisslərini də özündə birləşdirə bilir. Şiddəti və təsiri fərdi təcrübələrə, şəxsiyyətə və situasiyaya görə dəyişir.
Üzüntünün etimologiyası, yəni mənşəyi, türkiyə dilləri ailəsinə aiddir. “Üz” felindən törəmişdir və “üzmək”, “üzülmək” felləri ilə bağlıdır. Bu fellər, bir şeyin pozulması, dağılması, parçalanması və ya bütövlüyünün itirilməsi mənasını verir. Beləliklə, üzüntü, insanın ruh halının "üzülməsi", daxili tarazlığının pozulması kimi də şərh edilə bilər. Bu mənada, üzüntü sadəcə bir duyğu deyil, həm də bir proses, bir daxili mübarizə kimi qəbul edilə bilər.
Üzüntü, müxtəlif kontekstlərdə fərqli cümlələrdə işlənə bilər. Məsələn:
- “Onun üzüntüsü gözlərindən oxunurdu.” (Burada üzüntü, görünən bir emosiya kimi təsvir edilir.)
- “Ailəsinin itirilməsi onu dərin bir üzüntüyə saldı.” (Burada üzüntü, spesifik bir hadisənin nəticəsi olaraq göstərilir.)
- “Uzun illərdir ki, onu böyük bir üzüntü bürümüşdü.” (Burada üzüntü, davamlı və davamlı bir vəziyyət kimi təsvir olunur.)
- “Bu xəbər onu dərin bir üzüntü içində qoydu.” (Burada üzüntü, vəziyyətə olan reaksiya kimi qeyd olunur.)
Yekun olaraq, üzüntü sadə bir söz olmasına baxmayaraq, insanın mürəkkəb daxili dünyasının zənginliyini əks etdirən çoxcəhətli bir anlayışdır. Onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər, ancaq əsasında hər zaman insan ruhunun dərin məyusluğu və pozulmuş tarazlığı yatır.