Varlandırmaq felinin Azərbaycan dilindəki əsas mənası "varlı etmək, mal-dövlət sahibi etmək, dövlətləndirmək"dir. Lüğətlərdə verilən bu qısa izah, sözün zəngin semantik imkanlarını tam əks etdirmir. Daha geniş və dəqiq bir tərif vermək üçün sözün müxtəlif kontekstlərdəki işlənməsini nəzərə almaq lazımdır.
Birincisi, "varlandırmaq" feli maddi var-dövlətin artırılmasına yönəlmiş hərəkəti bildirir. Bu, pul, torpaq, əmlak, qiymətli əşyalar kimi maddi sərvətlərin toplanması və artırılması deməkdir. Məsələn: "Yeni biznes layihəsi onu varlandırdı" cümləsində "varlandırmaq" feli maddi sərvətin artmasını ifadə edir.
İkincisi, "varlandırmaq" feli məcazi mənada da işlənə bilər. Bu zaman hər hansı bir sahənin, sistemin, və ya şəxsin intellektual, mənəvi, estetik və ya funksional cəhətdən zənginləşdirilməsi nəzərdə tutulur. Məsələn: "Səyahətlər onun həyat təcrübəsini varlandırdı" cümləsində "varlandırmaq" feli bilik və təcrübənin artmasını ifadə edir. "Kitabxana şəhərin mədəni həyatını varlandırdı" cümləsində isə mədəni sərvətin artması nəzərdə tutulur.
Üçüncüsü, "varlandırmaq" feli bəzən "zənginləşdirmək" feli ilə sinonim kimi işlənə bilsə də, arasında incə bir fərq vardır. "Zənginləşdirmək" daha çox keyfiyyətli artımı, "varlandırmaq" isə həm keyfiyyət, həm də kəmiyyət artımını bildirə bilər. "Varlandırmaq" feli daha konkret maddi və ya maddi-mənəvi sərvətin artmasını vurğulayır.
Sözün etimologiyasına gəldikdə, "var" kökü ilə "-landırmaq" əlavəsindən əmələ gəlmişdir. "Var" sözü "mövcudluq", "sərvət", "mal-dövlət" mənalarını ifadə edir. "-landırmaq" əlavəsi isə hər hansı bir hərəkət və ya proses vasitəsilə "var" halının yaradılmasını, artırılmasını bildirir.