Vəsl (ər. وَصْل - vasl) sözü klassik Azərbaycan ədəbiyyatında geniş işlənmiş bir termindir. Əsas mənası sevgilinin qovuşması, bir araya gəlməsi, görüşməsi deməkdir. Lüğətlərdə sadəcə "sevgilisi ilə qovuşma" kimi izah edilməsi, sözün zəngin məna çalarlarını tam əks etdirmir. Vəsl, sadəcə fiziki bir araya gəlmədən daha çox, ruhi bir birləşmə, mənəvi qovuşmanı da ifadə edir. Sevgililər arasındakı uzun ayrılıqdan sonra baş verən bu qovuşma, həm də uzun müddətli həsrət və əzabın sonu, xoşbəxtliyin başlanğıcı kimi qəbul edilir.
Vəslin mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər. Məsələn, ilahi məhəbbətlə bağlı əsərlərdə vəsl, Allahla qovuşma, ona yaxınlaşma mənasında işlənə bilər. Bu mənada, vəsl, mənəvi kəmalə çatma, ruhani birliyə nail olma kimi daha geniş bir məna kəsb edir. Bununla yanaşı, vəslin təkcə sevgililərə aid olmayaraq, dostlar, qohumlar və ya uzun müddət ayrı qalmış insanlar arasında baş verən qovuşmaya da şamil olunduğunu qeyd etmək lazımdır.
Misal olaraq verilən Xətai beytinin parçası ("Ruzü şəb vəslin xəyalı canda qaldı yadigar") vəslin uzun müddətli həsrətin xatirəsi, yaddaşda qalan təsiri kimi təsvir edir. Burada vəsl, həm keçmişdə baş vermiş qovuşma, həm də onun davam edən təsiri kimi anlaşılır. Digər bir misalda isə, vəsl, arzu olunan, lakin hələ baş verməmiş bir qovuşmanın gözlənilməsini də ifadə edə bilər. Beləliklə, vəsl yalnız bir anlıq bir hadisə deyil, həm də uzun müddətli emosional və ruhi bir prosesin təsviridir.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, ərəb dilindən gəldiyini görürük. "Vəsl" felinin kökü "vəsələ" (وَصَلَ) olub "birləşdirmək", "qovuşdurmaq", "bağlamaq" mənalarını verir. Bu kökdən törəmiş sözlər, vəslin məna çalarlarını daha yaxşı anlamağa kömək edir. Beləliklə, vəsl, sadəcə bir söz olmayıb, zəngin məna dünyasını əks etdirən bir termindir.