Yadlanmaq sözü, əsasən "yadlaşmaq" sözünün sinonimi kimi işlənir və ümumi mənası "tanış olmadığı, əvvəllər bilmədiyi bir şeyə, vəziyyətə, mühitə və ya insana öyrəşmək, alışmaq, uyğunlaşmaq" deməkdir. Lakin "yadlaşmaq"dan fərqli olaraq, yadlanmaqda bir qədər passiv bir uyğunlaşma prosesi ön plana çıxır. Yəni, fərd özünün aktiv səyi olmadan, tədricən yeni mühitə, vəziyyətə və ya insana alışır. Bu proses istər xoş, istərsə də xoşagəlməz bir təcrübə ola bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "yad" kökünə "-lanmaq" əlavəsindən əmələ gəldiyini görərik. "-lanmaq" əlavəsi proses və vəziyyət bildirən məna verir. Beləliklə, "yadlanmaq" "yad olmaq halına düşmək", "yad bir şeyə çevrilmək" və ya "yad bir şeyə alışmaq" kimi mənalar daşıyır. "Yad" sözünün kökü isə türk dillərində geniş yayılmış və "tanış olmayan, əcnəbi, qəribi" ifadə edən kökdəndir.
Cümlə içində istifadəsi nümunələri:
- Yeni məktəbə yadlanmaq ona çətin gəldi. (Passiv uyğunlaşma prosesi)
- Şəhər həyatına yavaş-yavaş yadlanmağa başladı. (Tədricən baş verən uyğunlaşma)
- Uzun müddət xaricdə qaldıqdan sonra doğma dilinə yenidən yadlanmaq məcburiyyətində qaldı. (Əvvəlki vəziyyətdən uzaqlaşma və yeni vəziyyətə uyğunlaşma)
- Bu yeni işə yadlanmaq üçün bir neçə ay vaxt lazım olacaq. (Uyğunlaşma üçün vaxt tələb olunan bir proses)
Yekun olaraq, "yadlanmaq" sözü "yadlaşmaq"dan daha passiv bir uyğunlaşma prosesini ifadə edir və yeni bir mühitə, vəziyyətə və ya insana tədricən alışma, öyrəşmə mənasını verir. Sözün mənası kontekstdən asılı olaraq müxtəlif çalarlar əldə edə bilər.