Ağacdələn (Dendrocopos): Ornitoloji təsnifata görə, Picidae fəsiləsinə aid, uzun, iti və sərt dimdiyi ilə tanınan quş növüdür. Onların ən diqqətçəkən xüsusiyyəti, ağac gövdələrindəki deşiklər vasitəsilə həşəratlarla qidalanmaq üçün istifadə etdikləri möhtəşəm dimdikləridir. Bu dimdik, yalnız qida tapmaq üçün deyil, həmçinin ağac qabığına yuva qazmaq üçün də istifadə olunur. Dimdiklərinin gücü və dəqiqliyi, ağacın sərt quruluşunu asanlıqla deşmələrinə imkan verir.
Ağacdələnlər əsasən ağac koğuşlarında yaşayan müxtəlif həşəratlar, xüsusilə də qabıq altında gizlənən qurdlar, böcəklər və onların sürfələri ilə qidalanırlar. Uzun və yapışqan dili də qidalanma prosesində mühüm rol oynayır; həşəratları ağacdan çıxarmaq üçün istifadə olunur. Bəzi ağacdələn növləri giləmeyvə və qoz-fındıq kimi bitki mənşəli qidalar da yeyirlər.
Ağacdələnlərin möhkəm pəncələri və quyruq lələkləri də ağac gövdəsinə möhkəm yapışmalarına kömək edir. Onların güclü ayaqları ağaca asılmaq və dik vəziyyətdə hərəkət etmək üçün xüsusi olaraq uyğunlaşmışdır. Bu, onların ağac gövdələrində rahat hərəkət etmələrinə və qidalarını tapmalarına imkan verir. Bu adaptasiyalar ağacdələnləri ağac ətrafında hərəkət edən olduqca çevik və effektiv ovçular halına gətirir.
Şeirdəki “O namərddir, qorxur hələ; Cəsədinə yaxın gələ; Baltasızdı ağacdələn…” misraları ağacdələnin görünüşünün və davranışının insanlara bəzən zəif və qorxaq kimi görünməsi ilə bağlı bir metaforadır. Ancaq əslində, ağacdələn öz ətrafında yaşayan ekosistem üçün olduqca əhəmiyyətli bir canlıdır. Onlar ağacların sağlamlığına kömək edirlər, çürümüş və xəstə ağacları təmizləyərək parazitlərin yayılmasının qarşısını alırlar.
Növlərin müxtəlifliyinə görə, ağacdələnlərin ölçüsü, rəngi və yaşayış yerləri fərqlənə bilir. Dünyanın bir çox regionlarında rast gəlinən bu maraqlı quşlar təbiətin gözəl və əhəmiyyətli hissəsidir.