Amir (ərəb. أمير) sözü Azərbaycan dilində bir neçə mənaya malikdir və əsasən rəhbərlik, hakimiyyət və nüfuzla bağlıdır. Ən geniş mənası "buyuran, əmr edən, hökm edən"dir. Bu, amirin qərarlarının və əmrlərinin başqaları tərəfindən qəbul edilməsi, ona itaət edilməsi deməkdir. Beləliklə, amir, öz ətrafındakı insanlara qarşı müəyyən dərəcədə hakimiyyətə və nüfuz sahib olan bir şəxsdir.
Lüğətlərdə rast gəldiyimiz "başçı, böyük" ifadələri isə amirin ictimai və ya siyasi kontekstlərdəki rolunu daha aydın şəkildə göstərir. O, bir qrupun, tayfanın, qəbilənin və ya hətta bir dövlətin başçısı, rəhbəri ola bilər. "Böyük" ifadəsi isə amirin sosial statusunu, nüfuzunu və cəmiyyətdəki mövqeyini vurğulayır. Amir, sadəcə əmr verən şəxs deyil, eyni zamanda, hörmətə və itaətə layiq görülən bir liderdir.
Misal olaraq verilən şeir parçası "Millətə çatdıqca qəm, əyyaş idik; Hakimə yar, amirə qardaş idik" amir sözünün tarixi kontekstdəki istifadəsinə işıq tutur. Bu misrada amir, yüksək rütbəli, nüfuzlu və hakimiyyətə sahib bir şəxs kimi təqdim olunur. "Amirə qardaş idik" ifadəsi onunla olan yaxınlığı, bəlkə də siyasi və ya sosial yaxınlığı bildirir. Beləliklə, amir sözü yalnız bir məmur və ya rəhbər deyil, həm də müəyyən bir sosial qrupun, əhalinin, hətta millətin taleyində mühüm rol oynayan bir şəxsiyyətdir.
Qeyd etmək lazımdır ki, "amir" sözü müxtəlif mədəniyyətlərdə və tarixi dövrlərdə fərqli kontekstlərdə istifadə oluna bilər. Məsələn, İslam dünyasında amir əsasən bir vilayətin, əyalətin və ya ərazinin rəhbəri mənasını verir. Lakin ümumi mənada, "amir" hər zaman hakimiyyət, nüfuz və rəhbərlik anlayışlarını özündə əks etdirir.