Anaxronizm [yun. ἀνά (ana) - geri, χρόνος (xronos) - zaman] – bədii əsərlərdə, tarixi hadisələrin təsvirində zaman ardıcıllığının pozulması deməkdir. Bu, müəllif tərəfindən bilmədən və ya bilərəkdən edilə bilər. Anaxronizm, keçmiş dövrə aid olan əsərə başqa bir zamana məxsus əşya, hadisə, adət-ənənə, texnologiya və ya sosial elementlərin daxil edilməsi ilə səciyyələnir. Əsərin əsas hadisələrinin baş verdiyi tarixi kontekstdən kənar elementlərin iştirakı zaman və məkan ziddiyyətləri yaradır.
Anaxronizmin səbəbləri müxtəlif ola bilər. Bilmədən edilən anaxronizmlər, müəllif tarixi məlumatlara tam sahib olmadıqda və ya araşdırma qüsurlarından qaynaqlana bilər. Məsələn, orta əsr əsərinə avtomobildən bəhs edilməsi açıq-aşkar bir anaxronizmdir. Bilərəkdən edilən anaxronizmlər isə bədii təsir gücünü artırmaq, müəyyən bir ideyanı vurğulamaq, və ya əsərin daha maraqlı və oxunaqlı olmasını təmin etmək məqsədi ilə edilir. Bəzən müəllif, tarixi dəqiqliyə deyil, obrazlılığın və estetik təsirin gücünə üstünlük verir.
Anaxronizmin ədəbiyyatda, kinoda və digər incəsənət növlərində istifadəsi mübahisəlidir. Bəziləri onu bədii əsərin etibarlılığını pozduğunu düşünür, digərləri isə onu maraqlı bədii vasitə kimi qiymətləndirir. Müəllifin anaxronizmi necə istifadə etməsi, əsərin ümumi konsepsiyasından və bədii məqsədlərindən asılıdır. Uğurlu tətbiq edildikdə anaxronizm əsərin bədii dəyərini artırır, oxucuda düşüncə və müzakirəyə səbəb olur. Tarixi kontekstdən kənar elementlərin, məsələn, müasir dilin, düşüncə tərzinin və ya həyat tərzinin istifadəsi, hətta müəyyən bir ideologiyanın vurğulanması anaxronizmin ədəbiyyatda istifadəsinin müxtəlif üsullarını nümayiş etdirir.
Qısaca desək, anaxronizm bədii əsərlərdə maraqlı bir element kimi istifadə edilə bilər, lakin hər zaman dəqiq tarixi araşdırma ilə müşayiət olunmalıdır. Onun düzgün tətbiqi əsərin mənasını və bədii keyfiyyətini artıra bilər, yanlış istifadəsi isə əsərin etibarlılığını və oxunaqlılığını zəiflədə bilər.