izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Anarxiya (yun. ἀναρχία - anarchia – hökumətsizlik, başsızlıq) termini, ümumi mənada, hər hansı bir idarəetmə sisteminin, qayda-qanunun, nizamın olmamasını, hərc-mərcliyi, başlı-başınalığı ifadə edir. Bu, həm dövlət səviyyəsində hakimiyyətin olmaması, həm də daha kiçik miqyasda - məsələn, bir təşkilatda və ya cəmiyyətin müəyyən bir seqmentində - idarəetmənin olmaması demək ola bilər. Anarxiya, çox vaxt xaos, qarışıqlıq və zorakılıqla əlaqələndirilsə də, bunun həmişə belə olması zərurəti yoxdur.

Tarixən anarxiya, tez-tez dövlətin süqutundan sonra yaranan bir vəziyyət kimi qəbul edilib. Lakin siyasi fəlsəfədə anarxiya, fərqli bir məna daşıyır. Anarxizm kimi tanınan siyasi ideologiyanın tərəfdarları dövləti zəruri bir qurum kimi qəbul etmir və dövlətsiz, iyerarxiyasız bir cəmiyyətin mümkünlüyünə inanırlar. Bu cəmiyyət, onlarca, öz-özünü idarə edən, vətəndaşların könüllü əməkdaşlığı və qarşılıqlı hörmətinə əsaslanan bir sistem olmalıdır. Bu cür anarxist baxış, hökumətsizliyi mənfi bir hal deyil, əksinə, ədalətli və azad bir cəmiyyətin qurulması üçün zəmin kimi görür.

Anarxiyanın müxtəlif səviyyələrdə təzahür etməsi də diqqət çəkir. Məsələn, bir ölkədə baş verən və həyatın bütün sahələrini əhatə edən genişmiqyaslı anarxiya, bir məktəbdəki kiçik bir qarışıqlıqdan tamamilə fərqlənir. Hər iki halda da əsas problem - nizamın olmaması - eynidir, lakin həcmi və təsirləri çox fərqlidir. Bu terminin doğru başa düşülməsi üçün onun kontekstini nəzərə almaq vacibdir.

Beləliklə, anarxiya sadəcə "hərc-mərclik" olmaqdan daha çox şeydir. O, tarixi, siyasi və fəlsəfi müxtəlif aspektləri əhatə edən mürəkkəb bir termindir ki, doğru təsvir üçün onun istifadə edildiyi kontekstin dəqiq anlaşılması zəruridir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz