Mənası: Açar – şifrləmə, deşifrləmə, imza yaratma və ya imza yoxlama kimi kriptoqrafik əməliyyatları idarə etmək üçün istifadə edilən parametrlər.
Terminin İzahı
Kriptoqrafiyada "açar" (key) məlumatların şifrlənməsi və deşifrlənməsi prosesində istifadə olunan gizli məlumatlardır. Açarlar, müəyyən bir alqoritm ilə birlikdə işləyərək, açıq məlumatı şifrəli məlumata çevirir və əksinə. Açarın uzunluğu və mürəkkəbliyi kriptoqrafik sistemin təhlükəsizliyini müəyyən edir. Daha uzun və mürəkkəb açarlar daha yüksək təhlükəsizlik səviyyəsi təmin edir.
Açar Növləri
- Simmetrik Açarlar: Şifrləmə və deşifrləmə üçün eyni açardan istifadə olunan açarlardır. AES, DES və 3DES kimi simmetrik şifrləmə alqoritmlərində istifadə olunur.
- Asimetrik Açarlar (İctimai-Şəxsi Açarlar): Bir cüt açardan ibarətdir: ictimai (public) açar və şəxsi (private) açar. İctimai açar şifrləmə üçün, şəxsi açar isə deşifrləmə üçün istifadə olunur. RSA və ECC kimi asimetrik şifrləmə alqoritmlərində istifadə olunur. İctimai açarlar açıq şəkildə paylana bilər, şəxsi açar isə gizli saxlanılmalıdır.
- Səs Açarları: Şifrləmə və deşifrləmə üçün istifadə olunan açar, hər bir əməliyyat üçün yeni yaradılır və bir dəfə istifadə edilir. Yüksək təhlükəsizlik təmin edir.
- Hesablama Açarları: Hesablama əməliyyatlarını yoxlamaq üçün istifadə olunan açarlardır. Məsələn, rəqəmsal imza yaratmaq və yoxlamaq üçün istifadə olunur.
İstifadə Sahələri
- İnformasiya Təhlükəsizliyi: Məlumatların qorunması üçün istifadə olunur (məlumatların şifrlənməsi, rəqəmsal imzalar).
- Kriptoqrafiya: Şifrləmə, deşifrləmə, imza yaratma və yoxlama kimi kriptoqrafik əməliyyatlarda əsas elementdir.
- Kompüter Şəbəkələri: Şəbəkədə məlumatların etibarlı ötürülməsini təmin etmək üçün istifadə olunur (VPN, SSL/TLS).
- Elektron Ticarət: Onlayn ödəmələrin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün istifadə olunur.