Mükafat sözü, əslində, bir insanın fəaliyyətini, nailiyyətini, zəhmətini və ya xidmətini qeyd etmək üçün verilən qiymətli bir hədiyyə və ya bəxşişdir. Sadəcə "hədiyyə" deyil, daha dərin bir məna daşıyır. Mükafat, əməyin, səyin və bacarığın tanınması, qiymətləndirilməsi deməkdir. Bu, həm maddi, həm də mənəvi ola bilər; pul mükafatı, diplom, medallar, təltiflər, rütbələr və ya ictimai rəğbət kimi müxtəlif formalarda özünü göstərə bilər.
Mükafatın əhəmiyyəti yalnız verilən şeyin dəyərində deyil, həm də onun simvolik yükündədir. O, insanı motivasiya edir, onu daha yüksək hədəflərə doğru istiqamətləndirir, özünə inamını artırır və gələcək nailiyyətlər üçün stimul yaradır. Mükafat, cəmiyyətin müəyyən davranış və əməlləri qiymətləndirdiyinin, onları təşviq etmək istədiyinin bir göstəricisidir.
Tarix boyu mükafat sistemləri cəmiyyətlərin inkişafında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Qədim dövrlərdən başlayaraq, qəhrəmanlıqdan elmi kəşflərə, sənət əsərlərindən idman nailiyyətlərinə qədər müxtəlif sahələrdə fəaliyyətlər mükafatlandırılmışdır. Bu, insanları yaradıcılığa, innovasiyaya və öz inkişafına təşviq edən güclü bir vasitədir.
Mükafatın mahiyyəti onun ədalətli və obyektiv şəkildə verilməsindədir. Əgər mükafat layiqincə verilərsə, o, həm mükafat alan, həm də cəmiyyət üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Lakin ədalətsiz və ya obyektiv olmayan mükafatlandırma sistemi əksinə, cəmiyyətdə narazılıq və haqsızlıq hissi yarada bilər.