Ayran
Mənası: Süt məhsullarından hazırlanan, əsasən su və duz əlavə olunmuş qatıqdan ibarət sərinlədici içki. Yüksək qida dəyərinə malik olan ayran, həm də qida kimi, həm də sərinlədici içki kimi geniş istifadə olunur. Xüsusilə isti yay günlərində populyarlıq qazanır.
Mənbəyi: "Ayran" sözünün etimologiyası türk dillərinə dayanır. Sözün əsasında "ayırmaq" feilinin kökü olan "ayır" sözü durur. Bəzi tədqiqatçılar ayranın hazırlanma prosesinə istinadən, südün qatıqdan ayrılması mənasından yaranmış olduğunu irəli sürürlər. Türklərin qədim zamanlardan bəri ayrandan istifadə etdiklərinə dair tarixi sübutlar mövcuddur. Sözün əsrlər boyu müxtəlif türk boylarının dillərində istifadə edilməsi onun köhnəliyini və geniş yayılmasını göstərir. Müasir Azərbaycan dilində də geniş yayılmış və gündəlik danışıqda aktiv şəkildə istifadə olunan bir sözdür.
Coğrafi Yayılması və Tarixi: Ayran, türk xalqlarının mədəniyyətində mühüm yer tutur və Azərbaycan mətbəxinin ayrılmaz hissəsidir. Müxtəlif regionlarda hazırlanma üsullarında kiçik fərqlər olsa da, əsas tərkib hissələri və hazırlanma prinsipi eynidir. Ayranın yayıldığı ərazilər, türk dillərinin yayıldığı ərazilərlə üst-üstə düşür. Azərbaycanda isə demək olar ki, bütün regionlarda geniş yayılmışdır və hər evdə hazırlanır. Həmçinin, çöl şəraitində, uzun müddət saxlamağa imkan verən bir içki kimi də qiymətləndirilir.