Bəkməz
Mənası: Tut meyvələrindən (lat. Diospyros) hazırlanan qatı, şirin şirə. Qaynadılmış tut suyu, bəzən də digər meyvələrin (məsələn, əncir, üzüm) qaynadılmış şirəsi ilə də əlaqələndirilir. Azərbaycan dilində "doşab" mənasında da işlənir, lakin "doşab" daha geniş mənada müxtəlif meyvələrin qaynadılmış şirəsini əhatə edir.
Mənbəyi: "Bəkməz" sözünün etimologiyası tam aydın deyildir. Bəzi tədqiqatçılar fars dilindəki "بَکمَز" (bək-məz) sözü ilə əlaqələndirirlər. Ancaq bu əlaqənin dəqiqliyi mübahisəlidir. Digər bir ehtimal, sözün türk dillərindən gəldiyi və "bəkməz" sözünün "bək" (qatı, yoğun) və "məz" (şirə, maye) kimi iki hissədən ibarət olduğunu ehtimal edir. Lakin bu təfsir də əsaslandırılmamışdır. Sözün mənşəyinin daha dəqiq təyini əlavə linqvistik tədqiqatlar tələb edir. Tarixi baxımdan isə, tut meyvələrindən hazırlanan şirənin hazırlanması və istifadəsi Azərbaycanın müxtəlif regionlarında əsrlərdir mövcuddur və bu, bəkməzin uzun və zəngin bir tarixə malik olduğunu göstərir.
Regional xüsusiyyətlər: Bəkməzin hazırlanması üsulu və dadı regiondan regiona fərqlənə bilər. Məsələn, Şirvan zonasında hazırlanan bəkməz, Naxçıvan zonasında hazırlanan bəkməzdən dadına görə fərqlənə bilər. Bu fərqlər tut sortlarının müxtəlifliyindən və hazırlanma texnologiyasından irəli gəlir.