Şirə (fars. شیره) sözü Azərbaycan dilində çoxmənalı olub, əsasən duru, maye maddələrə aid edilir. Lüğətlərdəki "toxumalarda, hüceyrələrdə, bitki və heyvan orqanizmi boşluqlarında olan duru maddə, maye" tərifi, şirənin ümumi mənasını əks etdirir, lakin onun müxtəlif kontekstlərdə daha spesifik mənalarını tam əhatə etmir.
Bioloji mənada: Şirə termini, bitki və heyvan orqanizmlərindəki müxtəlif mayeləri ifadə edir. Bitkilərdə, floema şirəsi (üzvi maddələr daşıyan) və ksilem şirəsi (su və mineral duzlar daşıyan) kimi spesifik tipləri fərqləndirmək olar. Heyvanlarda isə qan plazması, limfa, hüceyrəarası maye və s. şirə kimi qəbul edilə bilər. Bu mənada "meyvə şirəsi", "bitki şirəsi", "qan şirəsi" kimi ifadələr işlənir. “Təzə kəsilmiş ağacdan şirə axırdı” cümləsində şirə, bitkinin ksilem və ya floema sistemindən axan mayeni təmsil edir. "Qan şirəsi" isə daha çox poetik və ya məcazi mənada, qanın həyatı təmin edən funksiyasına işarə edir.
Məcazi mənada: Şirə sözü, bəzən maye xüsusiyyətli olmayan, lakin şirin, yapışqan və ya xoşagəlməz bir maddəni də ifadə edə bilər. Məsələn, "şəkər şirəsi", "qarağat şirəsi" ifadələrində şirə, meyvələrdən alınan, konsentrasiyası yüksək şəkərli mayeni bildirir. "Zəhərli şirə" ifadəsi isə zəhərli bir mayeni, və ya məcazi olaraq zərərli bir təsiri göstərən amili ifadə edə bilər. Bu mənada, “Onun sözlərinin şirəsi qəlbi zəhərləyirdi” kimi cümlələrdə istifadə olunur.
Etimoloji məlumat: Fars dilindən götürülmüş "şirə" sözü, əsasən "süd" mənasını verən "شیر" (şir) sözündən törəyir. Ancaq zaman keçdikcə, mənası genişlənərək müxtəlif duru maddələri əhatə edib. Sözün kökü ilə əlaqəli olaraq, şirənin müsbət konnotasiyaya malik olması, əsasən, südün qida dəyəri ilə bağlıdır. Lakin müasir istifadədə, bu konnotasiya kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər.