Çaxır
Mənası: Müasir Azərbaycan ədəbi dilində "şərab növü" mənasında işlənən Çaxır sözü, əsasən qırmızı üzüm sortlarından hazırlanan, güclü aromata və özünəməxsus dadına malik bir içkidir. Tarixən Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində, xüsusilə də Şəki, Quba, Naxçıvan və Gəncə ətraflarında yetişdirilən üzüm sortlarından hazırlanırdı. İçkinin keyfiyyəti istifadə olunan üzüm sortundan, yetişdirmə üsulundan və istehsal texnologiyasından asılı olaraq dəyişir.
Mənbəyi: "Çaxır" sözünün etimologiyası tam aydın deyil, lakin bir neçə ehtimal irəli sürülür. Ən qədim mənbələrə əsasən, bu sözün kökü "çağır" sözü ilə əlaqələndirilə bilər. Mahmud Kaşğarinin "Divanü lügati't-türk" əsərində "çağır" sözünün "şərab" mənasında işləndiyi qeyd olunmuşdur. Bəzi tədqiqatçılar "çağır" sözünün türk dillərindəki qədim şərab adlarından törədiyini düşünürlər. Sözün "çağır"dan "çaxır" formasına çevrilməsi səs dəyişiklikləri nəticəsində baş vermişdir. Bu səs dəyişikliklərinin zamanı və səbəbləri haqqında dəqiq məlumat yoxdur.
Regional Xüsusiyyətlər: Çaxırın hazırlanması və istehlakı Azərbaycanın müxtəlif regionlarında özünəməxsus xüsusiyyətlər daşıyır. Hər bir regionun özünəməxsus üzüm sortları və ənənəvi reseptləri mövcuddur. Məsələn, Şəki çaxırı özünəməxsus ətir və dadı ilə digər regionların çaxırlarından fərqlənir. Bu, həm istifadə olunan üzüm sortlarından, həm də istehsal üsulundan irəli gəlir.
Tarixi: Çaxırın Azərbaycan tarixində mühüm yeri vardır. Tarixi mənbələr çaxırın əsrlər boyu Azərbaycan mətbəxinin ayrılmaz hissəsi olduğunu göstərir. Çaxır istehsalı və ticarəti Azərbaycan iqtisadiyyatında mühüm rol oynayırdı. Çaxır, eyni zamanda, Azərbaycan mədəniyyətinin və adətlərinin ayrılmaz bir hissəsi olub, müxtəlif mərasimlər və bayramlarda istifadə olunurdu.