Döymənc
Mənası: Qazax dialektində “döymənc” formasında işlənən bu leksik vahid, əsasən qatı xəmir əsasında hazırlanan, içərisinə müxtəlif ədviyyatlar və ya ət qarışığı əlavə edilən, sonra isə yağda qızardılan və ya sobada bişirilən bir növ yeməyi bildirir. Gəncə, Şuşa, Naxçıvan dialekt və şivələrində “döyməş”, Qubadlı şivəsində “döyməc”, Ağdam şivəsində isə fərqli fonetik variantlarda rast gəlinir. Yeməyin hazırlanma üsulu və içərisinə əlavə olunan maddələr bölgədən bölgəyə dəyişə bilər. Adətən, xəmirin içərisinə göyərti, soğan, ət, göbələk və s. əlavə olunur.
Mənbəyi: Sözün etimologiyası tam aydın deyildir. Ancaq "döymək" felindən törəmə olduğu güman edilir. Xəmirin hazırlanması zamanı əlin və ya xüsusi alətin köməyi ilə xəmirin yoğrulması və "döymə" prosesi ilə əlaqədar olaraq bu adın meydana gəldiyi ehtimal olunur. Qazax, Gəncə, Şuşa, Naxçıvan, Qubadlı və Ağdam dialektlərindəki fonetik variasiyalar sözün müxtəlif bölgələrdəki şifahi ənənədə yayılmasını və zaman keçdikcə fonetik dəyişikliklərə məruz qalmasını göstərir. Bu, sözün köhnə bir yemək adına aid olduğunu və uzun müddət şifahi ənənədə yaşamasını təsdiq edir.
Regional Yayılması: Döymənc əsasən Azərbaycanın qərb və şimal-qərb bölgələrində, xüsusilə Qazax, Gəncə, Şuşa, Naxçıvan, Qubadlı və Ağdam ətrafında yayılmış bir yeməkdir. Hər bir bölgədə hazırlanma üsulu və dadı bir-birindən fərqlənə bilər.
Tarixi: Döyməncın dəqiq yaranma tarixi bilinmir, lakin adının və hazırlanma üsulunun qədim zamanlara aid olduğu güman edilir. Bu yeməyin adı və hazırlanması üsulu nəsillər boyu şifahi olaraq ötürülmüşdür.