Xəşil
Mənası: Güneyli-quzeyli Azərbaycanın hər ikisinin kulinariyasına məxsus ənənəvi bir xörək növüdür. Unun suda bişirilərək hazırlandığı, sıyıqvari bir formada olan bu yemək, əsasən səhər yeməyi olaraq qəbul edilir və müxtəlif əlavələrlə zənginləşdirilərək təqdim olunur. Dadı yumşaq və qidalıdır. Xəşil müxtəlif formada, həm şirin, həm də duzlu ola bilər. Hazırlanma üsullarında regional fərqlər mövcuddur.
Mənbəyi: Xəşil sözünün etimologiyası tam aydın deyil. Bəzi tədqiqatçılar onu fars dilindən götürməklə əlaqələndirirlər. Lakin, bu barədə hələlik qəti bir fikir yoxdur. Sözün kökü, ehtimal ki, qədim türk dillərindəki və ya yaxın dillərdəki "xəş" (qatılaşmış, qalınlaşmış) kimi kök sözlərdən törəyə bilər, çünki xəşil unun suda bişirilməsi ilə əmələ gələn qatı bir kütlədir. Qeyd edək ki, xəşilə bənzər yeməklər türkdilli xalqların bir çoxunda da mövcuddur və bunların ortaq bir etimoloji əsası ola bilər. Sözün yazılı mənbələrdə ilk istifadəsinin müəyyən edilməsi əlavə araşdırmalar tələb edir.
Regional Fərqlər: Xəşil hazırlama üsulu və tərkibi, hazırlandığı regiondan asılı olaraq fərqlənə bilər. Məsələn, Şimali Azərbaycanda xəşilə daha çox yağ və duz əlavə olunarkən, Cənubi Azərbaycanda daha şirin və ədviyyatlı versiyaları da var. Bəzi bölgələrdə xəşilə quru meyvələr, qoz-fındıq, bal və s. əlavə edilir. Bu əlavələr həm dadını, həm də qidalılığını artırır.
Tarixi: Xəşil uzun illərdir ki, Azərbaycan mətbəxinin ayrılmaz hissəsi olub və nəsillər boyu hazırlanaraq yeyilmişdir. Onun tarixini dəqiq müəyyən etmək çətin olsa da, kənd təsərrüfatı ilə məşğul olan əhalinin ərzaq məhsullarından səmərəli istifadə etmək üçün hazırladıqları qədim bir yemək olduğu ehtimal olunur.