Katma
Mənası: Arxaikləşmiş çörək növünün adıdır. Müasir Azərbaycan dilinin dialekt və şivələrində rast gəlinmir. Ufalanmış, qırıntı halında olan çörəyi ifadə edir.
Mənbəyi: Mahmud Kaşğarinin “Divanü lügati’t-türk” əsərində qeydə alınmışdır. Sözün etimologiyası dəqiq müəyyən edilməsə də, türk dillərindəki “qatlamaq”, “qırımaq”, “ufalamaq” kimi fellərlə əlaqələndirilə bilər. Bu, çörəyin hazırlanma texnologiyası və ya xüsusiyyətləri ilə əlaqədar ola bilər. Kaşğari “Katma” sözünün ufalanmış çörək mənasında işləndiyini qeyd edir. Sözün tarixi kökləri qədim türk dillərinə gedib çıxır və müasir Azərbaycan dilinə qədim dövrlərdən ötürülmüşdür. Lakin, zaman keçdikcə bu söz dilin aktiv lüğət tərkibindən çıxaraq arxaizmlər sırasına keçmişdir. Müasir Azərbaycan mətbəxində “katma” adlı çörək növü mövcud deyil.
Regiona aidlik: Müəyyən bir regionla əlaqələndirilməsi üçün kifayət qədər məlumat yoxdur. Mahmud Kaşğarinin əsərində qeyd edilməsi onun o dövrdə bir çox türk tayfaları arasında istifadə olunan ümumi bir termin olduğunu göstərir.
Tarixi məlumat: “Katma” sözünün Mahmud Kaşğarinin əsərində qeydə alınması, onun XI əsrdə türk dillərində istifadə olunduğunu göstərir. Sözün arxaikləşməsi onun tarixi inkişaf prosesinin təbii nəticəsidir. Müasir dilin inkişafı zamanı yeni sözlərin yaranması və köhnələrin istifadədən çıxması normal bir hadisədir.