Kovurmaç
Mənası: Kovurmaç, əsasən buğdanın qovrulması ilə hazırlanan bir növ qida məhsuludur. Adı, qovurma prosesindən irəli gəlir və qovrulmuş buğda məhsullarını ümumiləşdirən bir termin kimi istifadə olunur. Müxtəlif regionlarda və reseptlərdə tərkibi dəyişə bilər, lakin əsasında həmişə qovrulmuş buğda dayanır. Bəzən içərisinə müxtəlif ədviyyatlar, qoz-fındıq və ya digər quru meyvələr əlavə edilərək dadı zənginləşdirilir.
Mənbəyi: Sözün etimologiyası qədim türk dillərinə dayanır. Mahmud Kaşğari “Divanü Lüğati’t-Türk” əsərində “qovurma” sözünü “qovurma, qovrulmuş buğda” mənasında izah edir. Bu, sözün köhnə türk dillərində qovrulmuş buğda məhsulları üçün istifadə olunduğunu göstərir. “Kovurmaç” sözü isə “qovurma” felindən törəmə olaraq, bu qovrulmuş buğda məhsullarını ifadə edən bir isim halına gəlmişdir. Sözün müasir Azərbaycan dilindəki istifadəsi də əsasən bu məna ətrafında cəmləşmişdir.
Regional Fərqlər: Kovurmaç hazırlanma üsulu və tərkibi baxımından regionlardan asılı olaraq fərqlənə bilər. Məsələn, bəzi bölgələrdə daha çox duz əlavə olunarkən, digər bölgələrdə şəkər və ya bal istifadə oluna bilər. Həmçinin, müxtəlif ədviyyatların əlavə olunması da kovurmağın dadını və ətirini dəyişir. Bu variasiyalar kovurmağın regional xüsusiyyətlərini əks etdirir.
Tarixi: Kovurmaç, qədim dövrlərdən bəri türk mətbəxinin ayrılmaz hissəsi olmuşdur. Qovrulmuş buğdanın uzun müddət saxlanıla bilməsi və enerji mənbəyi olması, onun qədim zamanlardan bəri yemək kimi istifadə olunmasına səbəb olmuşdur. Kovurmaç, xüsusilə səyahət zamanı və ya qida qıtlığı dövründə əhali üçün mühüm qida mənbəyi olmuşdur.