Küləbasdı
Mənası: Küləbasdı, əsasən Azərbaycanın bəzi regionlarında yayılmış, mürəkkəb tərkibli bir yemək növüdür. Adının etimologiyası "basdırmaq" felindən törəmişdir. "Basdırmaq" həm də bu xörəyin hazırlanma üsuluna işarə edir: tərkib hissələrinin bir-birinin üstünə qoyulması və ya qazana basdırılaraq bişirilməsi. Xörəyin adı dialekt və şivələrdə işlədilən "basdırma" formasından əmələ gəlmişdir. Yəni, xörəyin özünəməxsus hazırlanma üsulunu əks etdirən bir addır.
Mənbəyi: Küləbasdı sözünün etimoloji kökü Azərbaycan dilinin daxili imkanlarından qaynaqlanır. "Basdırmaq" feli köhnə türk dillərindən gələn və "üst-üstə qoymaq", "içə basdırmaq", "gizlətmək" mənalarını daşıyan köklü bir sözdür. Küləbasdı adı isə bu feilin məcazı mənasından – yeməyin hazırlanma texnikasından – yaranmışdır. Sözün "külə" hissəsi bəzi dialektlərdə xörəyin içərisində olan digər tərkib hissələrə (məsələn, ət, yumurta və s.) işarə edə bilər. Beləliklə, "küləbasdı" sözü, tərkib hissələrinin qazana "basdırılması" ilə hazırlanan bir xörəyi ifadə edir.
Regiona Xaslıq: Küləbasdı xörəyi Azərbaycanın müxtəlif regionlarında, xüsusilə də kənd yerlərində daha çox yayılmışdır. Hazırlanma üsulu və tərkibi bölgədən bölgəyə bir qədər dəyişə bilər. Məsələn, bəzi yerlərdə əsas tərkib hissəsi ət, digər yerlərdə isə tərəvəz ola bilər.
Tarixi Məlumat: Küləbasdının dəqiq tarixi məlum deyildir, lakin adı və hazırlanma üsulunun sadəliyi onun köhnə ənənələrə bağlı olduğunu göstərir. Xörəyin uzun illərdir ki, Azərbaycan mətbəxinin bir parçası olması ehtimal edilir.