Lanba
Mənası: Lobyanın əzilərək yağ və soğanla qovrulması ilə hazırlanan bir növ xörək. Qatı və qidalı bir yemək növüdür. Adətən səhər yeməyi kimi yeyilir, lakin digər vaxtlarda da qəbul edilə bilər.
Mənbəyi: "Lanba" sözü Şəki dialektində və Gəncə şivəsində müxtəlif formalarda işlənən bir sözdür. Şəkidə "lanba", Gəncədə isə "lanpa" şəklində işlənir. Sözün etimologiyası tam aydın deyil, lakin ehtimal olunur ki, fars dilindəki lobya demək olan "لوبیا" (lobya) sözündən törəyib. "Lanba" sözünün "lobya" sözündən fonetik dəyişikliklər nəticəsində əmələ gəldiyi düşünülür. Yəni, farsca "lobya"nın zaman keçdikcə Şəki və Gəncə dialektlərinə uyğunlaşaraq fonetik təkamül keçirərək "lanba" və "lanpa" şəkillərini alması ehtimal edilir. Bu dəyişikliklərin səbəbi dialektlərə xas olan fonetik xüsusiyyətlərlə əlaqədardır. Daha dəqiq bir etimoloji araşdırma tələb olunur.
Regional Yayılması: Lanba əsasən Şəki və Gəncə bölgələrində geniş yayılmış bir yeməkdir. Bu bölgələrin mətbəxində mühüm yer tutur və regionun qida mədəniyyətinin bir parçasıdır. Digər bölgələrdə də rast gəlinməsi mümkündür, ancaq Şəki və Gəncədə daha çox məşhurdur və özünəməxsus reseptləri mövcuddur.
Tarixi: Lanbanın tarixi dəqiq bilinməsə də, lobyanın Azərbaycan mətbəxində uzun müddətdir istifadə olunduğu nəzərə alındıqda, lanbanın da köklü bir tarixə malik olduğu güman edilir. Lobyanın əsasən əkinçilik mədəniyyətinin inkişaf etdiyi bölgələrdə yayıldığı nəzərə alınaraq, lanbanın tarixinin bu bölgələrin kənd təsərrüfatı və qida mədəniyyəti ilə sıx bağlı olduğu ehtimal olunur.