Paxalay
Mənası: Zaqatala şivəsində işlənən bir kulinariya terminidir. Süd, un, yağ və yumurtadan hazırlanan bir növ xörəyi ifadə edir. Əsasən, mayalı və ya mayasız xəmir əsasında hazırlanan, içərisində süd, yumurta və yağın da olduğu, qızardılmış və ya bişirilmiş bir növ şirniyyat və ya xörək kimi təsəvvür edilə bilər. Dəqiq reseptinin region və ailələr arasında fərqlər göstərə biləcəyi ehtimal olunur.
Mənbəyi: Sözün etimologiyası dəqiq müəyyən edilməsə də, Zaqatala bölgəsinə xas bir şivə sözü olduğu aşikardır. Türkcə “pax” (çoxluq mənası daşıyan bir ön şəkilçi) və “-alay” (məlum bir əlavə) kimi morfemlərdən meydana gəlməsi ehtimal olunsa da, bu, yalnız bir fərziyyədir. Daha dərin araşdırmalar sözün əsl mənşəyini aydınlaşdıra bilər. Sözün əsasən Zaqatala bölgəsində işlənməsi onun regiona xas bir kulinariya ənənəsinin tərkib hissəsi olduğunu göstərir.
Region: Paxalay sözü əsasən Zaqatala bölgəsində, şivə dilində işlənir. Digər bölgələrdə bu sözün istifadə olunması məlum deyildir. Bu da sözün məhdud coğrafi yayılmasını və yerli xarakterini vurğulayır.
Tarixi: Paxalayın dəqiq tarixi məlum deyildir. Lakin, sözün şivədə istifadə olunması, onun uzun illərdir Zaqatala bölgəsində qorunub saxlanan qədim bir reseptin adını daşıması ehtimalını gücləndirir. Bundan əlavə, sözün strukturu və fonetik xüsusiyyətləri də onun qədim bir söz olması barədə fikir yürüdməyə əsas verir. Gələcək araşdırmalar bu məsələnin daha dəqiq aydınlaşdırılmasına kömək edə bilər.