Paxlava
Mənası: Türk xalqlarının əksəriyyətində işlənən, badam, fıstıq və ya qoz kimi müxtəlif qoz-fındıqlardan və şəkərdən hazırlanan, nazik xəmir təbəqələri arasında qat-qat düzülmüş şirniyyat növü. Dadına və görünüşünə görə geniş yayılmış və sevilən bir desertdir.
Mənbəyi: Sözün etimologiyası tam dəqiqliklə müəyyən olunmasa da, "paxlava" sözünün farscadan gəldiyi ehtimal olunur. Bəzi tədqiqatçılar "pax" (bişmiş) və "lava" (yapışqan) sözlərinin birləşməsindən əmələ gəldiyini irəli sürürlər. Bu, paxlavanın bişmə prosesi zamanı yaranan yapışqan və şirin təbəqələri ilə əlaqəli ola bilər. Digər bir ehtimal isə sözün türk dillərindəki "paxlə" (qabıqlı meyvələr, qoz-fındıq) kökünə dayanmasıdır. Paxlavanın tərkibindəki çoxlu qoz-fındıq, bu ehtimalı daha inandırıcı edir. Orta Asiya, Yaxın Şərq və Balkanlar kimi geniş bir coğrafi ərazidə yayılmış olmağı onun tarixinin qədimliyini və müxtəlif mədəniyyətlərdən təsirləndiyi göstərir. Paxlavanın hazırlanma üsulları və içərisinə əlavə olunan maddələr regiondan regiona fərqlənir, bu da sözün müxtəlif dillərdəki variantlarının əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər.
Regional Fərqlər: Paxlava hazırlanması üsulu və tərkibi regionlardan asılı olaraq dəyişir. Məsələn, Azərbaycan paxlavası, Türkiyə paxlavası, Yunan paxlavası və s. arasında dad, görünüş və istifadə olunan maddələr baxımından fərqlər müşahidə olunur. Hətta eyni ölkə daxilində, müxtəlif bölgələrdə paxlavanın özünəməxsus reseptləri mövcuddur.
Tarixi: Paxlava əsrlər boyu müxtəlif mədəniyyətlərdə hazırlanmış və yeyilmiş bir şirniyyatdır. Onun tarixi, yəqin ki, Orta Asiya və ya Yaxın Şərqdəki qədim mədəniyyətlərə qədər uzanır. Paxlavanın hazırlanması zamanı istifadə olunan tərkib hissələri və hazırlanma üsulu illər ərzində təkmilləşmiş və dəyişmişdir.