Taxtax
Mənası: Areal baxımından məhdud dairədə işlənən bu şivə sözü Şamaxı dialektində “süd və ya yağ qarışdırılmış nazik, quru çörək” mənasında işlənir. Taxtax, ümumiyyətlə, sərt və quru deyil, yumşaq və yağlı bir toxuma malik olan çörək növüdür. Sərt və quru çörəklərdən fərqli olaraq, süd və ya yağın əlavə olunması nəticəsində daha ləzzətli və qidalı olur. Şamaxı bölgəsində yayılmış bu çörək növü adətən səhər yeməyində və ya qəlyanaltı kimi istehlak olunur.
Mənbəyi: Taxtax sözünün etimologiyası tam aydın deyil. Lakin, "tax" kökünün qədim türkcədə "dənli bitki", "taxıl" mənasında işləndiyi nəzərə alındıqda, "taxtax" sözünün də "dənli bitkidən hazırlanmış" mənasını ehtiva edə biləcəyi ehtimal olunur. "Tax" kökündən əmələ gəlmiş "taxıl", "taxta" kimi sözlərlə fonetik oxşarlığı da bu ehtimalı gücləndirir. Sözün ikinci hissəsi olan "-tax" isə ehtimal ki, çörəyin quru və sərt deyil, yumşaq və qat-qat olduğunu ifadə edən bir əlavədir. Şamaxı dialektinin xüsusiyyətlərini əks etdirən bu sözün yalnız bu bölgədə işlənməsi onun regional bir leksik vahid olduğunu göstərir. Daha geniş araşdırmalar sözün mənşəyini daha dəqiq müəyyən etməyə kömək edə bilər.
Regional Xüsusiyyətlər: Taxtaxın Şamaxı bölgəsinə məxsus olması onun hazırlanma üsulunda və tərkibində də özünü göstərir. Hər bölgənin özünəməxsus çörək bişirmə ənənələri olduğu kimi, Şamaxıda da taxtaxın özünəməxsus reseptləri mövcuddur. Bu reseptlərin detalı və dəqiq tərkibi gələcək araşdırmaların mövzusudur.