Yavğan
Mənası: “Yavan” formasında bu söz Müasir Azərbaycan dilində işlənməkdədir. Mahmud Kaşğari bu sözü “yavan, yavğan aş = yavan aş, içində ət olmayan yemək” mənasında izah edir. Beləliklə, yavğan əsasən ətsiz, tərəvəzli və ya dənli bitkilərdən hazırlanan bir növ aş deməkdir. Müasir istifadədə isə, bəzən sadə, adi, az tərkibli yeməklər üçün də işlədilir.
Mənbəyi: Sözün etimologiyası türk dillərinə aiddir. Mahmud Kaşğarinin “Divanü lügati’t-türk” əsərindəki qeydlərə əsasən, sözün kökü qədim türk dillərindən gəlmə olduğu düşünülür. "Yavan" sözünün özündə də "sulu, sulu yemək" mənası vardır. "Yavğan" isə ehtimal ki, bu sözün fonetik dəyişikliyə uğramış formasıdır və zaman keçdikcə daha geniş yayılıb, müasir Azərbaycan dilinə daxil olub. Sözün əsasən Azərbaycanın qərb bölgələrində daha çox işlədilməsi də onun tarixi mənşəyinə və yayılma coğrafiyasına işarə edə bilər.
Regional Xüsusiyyətlər: Yavğan sözü Azərbaycanın müxtəlif regionlarında fərqli mənalarda və fərqli yeməklərin adı kimi işlənə bilər. Bəzi bölgələrdə sadəcə ətsiz aşa deyil, ümumiyyətlə sadə, ev yeməklərinə də aid edilə bilər. Bu fərqlər dialektal variasiyalardan qaynaqlanır.
Tarixi Kontekst: Mahmud Kaşğarinin əsərindəki qeydlər yavğan sözünün tarixinin olduqca qədim olduğunu göstərir. Sözün əsrlər boyu istifadə olunması, onun Azərbaycan mətbəxindəki yerinin davamlılığını əks etdirir.