Artikulyasiya (latıncadan) dilçilikdə müəyyən bir səsin tələffüzü zamanı nitq orqanlarının (dodaqlar, dil, damaq, səs telləri və s.) hərəkətlərinin və onların qarşılıqlı əlaqəsinin tam təsvirini ifadə edir. Sadəcə olaraq, səsi necə çıxartdığımızı, nitq orqanlarımızın bu prosesdə oynadığı rolu əks etdirir.
Artikulyasiya, hər hansı bir səsin spesifik xüsusiyyətlərini müəyyənləşdirmək üçün çox əhəmiyyətlidir. Məsələn, "p" və "b" səsləri əslində eyni məxrəcdə (həm də dodaqların təması ilə) əmələ gəlir, amma "p" səsinin tələffüzü zamanı səs telləri titrəmir ("səssiz" səsdir), "b" səsinin tələffüzündə isə səs telləri titrəyir ("səsli" səsdir). Bu fərq məhz artikulyasiyanın incə detallarında gizlənir.
Artikulyasiya təkcə konkret səslərin tələffüzünü deyil, həm də sözlərin, cümlələrin aydın və düzgün ifadə olunmasını təmin edir. Aydın artikulyasiya əlverişli ünsiyyət üçün vacibdir, çünki düzgün səs çıxarışının olmaması anlaşılmazlığa və səhv duyğuların yaranmasına gətirib çıxara bilər. Müxtəlif dillərdə eyni səslərin hətta fərqli artikulyasiyası ola bilər, bu da dillərin bir-birindən fərqlənməsinə səbəb olur.
Fonetika və fəlsəfə elmləri artikulyasiyanı geniş miqyasda araşdırır. Fonetika artikulyasiyanın fiziki tərəflərinə, səslərin necə yarandığına, nitq orqanlarının işinə fokuslanır. Fəlsəfə isə artikulyasiyanın düşüncənin ifadəsindəki rolunu, dil və düşüncə arasındakı əlaqəni araşdırır. Artikulyasiyanın öyrənilməsi nitq terapiyası, xüsusilə də nitq qüsurlarının düzəldilməsi üçün çox əhəmiyyətlidir.
Beləliklə, artikulyasiya sadəcə bir "məxrəc" deyil, nitqin əsasını təşkil edən mürəkkəb bir prosesdir ki, bu prosesin incəliklərinin dərk edilməsi həm dil elmlərinin, həm də insan ünsiyyətinin daha dərin başa düşülməsinə kömək edir.