Avtomat [yun.] – Öz-özünə işləyən, xarici müdaxiləsiz işləyən və ya müəyyən bir proqrama əsasən avtomatik olaraq hərəkət edən cihaz, mexanizm və ya sistem. "Avtomat" sözü kökünə görə yunan mənşəlidir və öz-özünə hərəkət etmə, özünü idarə etmə mənasını verir. Bu, sadə bir mexaniki sistemdən tutmuş mürəkkəb kompüter proqramları ilə idarə olunan sistemlərə qədər geniş spektrdə tətbiq oluna bilər.
Avtomanın əsas xüsusiyyəti onun müstəqil işləmə qabiliyyətidir. İnsan müdaxiləsinə ehtiyac olmadan, əvvəlcədən təyin olunmuş qaydalara və ya proqramlara əsasən işləyir. Bu, vaxt və əmək qənaət etməklə yanaşı, dəqiqlik və etibarlılıq da təmin edir. Avtomat sistemlərin tətbiq sahəsi çox genişdir: sənaye, nəqliyyat, tibb, hərbi işlər və s.
Tarixən baxdıqda, avtomatların inkişafı mexanikanın inkişafı ilə sıx bağlıdır. Sadə mexaniki avtomatlar əsrlər öncə mövcud olmuşdur. Ancaq elektronika və kompüter texnologiyalarının inkişafı ilə avtomat sistemlərin imkanları xeyli genişləndi. Müasir avtomat sistemlər, mürəkkəb sensorlar, mikroprosessorlar və proqram təminatı vasitəsilə idarə olunur və çox mürəkkəb əməliyyatları yerinə yetirə bilir.
Avtomat sözünün müxtəlif kontekstlərdə istifadəsi də maraqlıdır. Məsələn, "avtomat silah" deyəndə öz-özünə güllə atan silah nəzərdə tutulur; "avtomat tormoz" deyəndə isə təhlükə anında avtomatik olaraq işə düşən tormoz sistemindən bəhs olunur. Beləliklə, "avtomat" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilir, amma əsas mahiyyəti – öz-özünə işləmə qabiliyyəti – qalır.
Qısacası, "avtomat" termini müxtəlif sahələrdə istifadə olunan, öz-özünə işləmə qabiliyyətinə malik olan, insan müdaxiləsinə minimal ehtiyacı olan cihazları, mexanizmləri və sistemləri ifadə edir. Bu, texnologiyanın insan həyatını asanlaşdırmaq və təkmilləşdirmək üçün necə istifadə edilməsinin əyani nümunəsidir.