izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Babiliq (is. [xüs. is.-dən]): XIX əsrin ortalarında İranda yaranmış, Mirzə Əli Məhəmməd Şirazi (təxəllüsü Bab) tərəfindən təsis edilmiş bir dini-ictimai hərəkatdır. Babiliyin əsasını təşkil edən təlimlər İslam dininin şii məzhəbinə əsaslansa da, onun özünəməxsus interpretasiyaları və yeni konsepsiyaları mövcuddur. Bab, özünü qiyamət peyğəmbərinin elçisi, "qapı" (bab) elan edərək, İslamın şii təfsirini yenidən nəzərdən keçirməyi, ictimai ədaləti bərpa etməyi, bəşəriyyəti yeni bir mərhələyə aparmağı hədəfləyirdi.

Babiliyin əsas ideyaları arasında Allahın vahidliyi, insanın əbədiyyəti, qiyamətin yaxınlığı, ədalətli bir cəmiyyət qurulması və insanın mənəvi inkişafı kimi əsaslar ön plana çıxır. Babiliyə görə, insan Allahın əksidir və özünü kamilləşdirməlidir. Həmçinin, Bab, müəyyən ibadət formalarında və sosial qaydalarında dəyişikliklər təklif etmiş, qadınların hüquqlarına daha çox diqqət ayırmışdır.

Babiliyin sürətli yayılması və mövcud ictimai-siyasi quruluşa təhdid yaratması səbəbindən İran hökuməti tərəfindən şiddətli təqiblərə məruz qalmışdır. Bab özü də edam edilmiş, lakin onun ardınca gedənlər (Babililər) əqidələrindən əl çəkməmiş, hərəkət müxtəlif formalarda davam etmişdir. Babiliyin təsiri sonradan Bəhai dininin meydana gəlməsində mühüm rol oynamışdır. Bəhai dini özünü Babiliyin məntiqi davamı kimi görür və Babı əsas peyğəmbəri kimi qəbul edir.

Beləliklə, Babiliq sadəcə bir “məzhəb” deyil, XIX əsr İranının ictimai-siyasi həyatında əhəmiyyətli iz buraxmış, dini-fəlsəfi və sosial islahatlar hərəkatı olmuşdur. Onun tarixi və təsiri bu günə qədər davam edir və dini tarixini araşdıranlar üçün maraqlı bir mövzu olaraq qalır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz