Bac-xərac sözü fars mənşəli olub, Azərbaycan dilində iki əsas mənaya malikdir. Hər iki məna “bac” sözünün mənaları ilə sıx bağlıdır və tarixi kontekstdə daha yaxşı anlaşılır.
Birinci mənada bac-xərac, dövlətin və ya hakimiyyətin tabe əhalidən topladığı vergi və ya rüsum deməkdir. Bu, torpaqdan, mal-qaranın sayından və ya digər iqtisadi fəaliyyətlərdən alınan məcburi ödənişləri əhatə edir. Tarix boyu müxtəlif formalarda mövcud olmuş və adətən, hökumətin hərbi xərclərini, infrastruktur layihələrini və ya digər dövlət xidmətlərini maliyyələşdirmək üçün istifadə olunmuşdur. Koroğlu dastanında Xəlil paşanın Koroğluya verdiyi “yeddi ilin bac-xəracı” ifadəsi də bu mənanı əks etdirir: paşa, ərazinin uzun müddət idarə olunması əvəzinə, yığılmış vergiləri Koroğluya verir.
İkinci mənada, bac-xərac daha geniş mənada istifadə olunur və bir növ “ödəniş”, “qarşılıq” və ya “təzminat” kimi başa düşülə bilər. Bu mənada, müəyyən bir xidmət və ya əməliyyatın qarşılığında verilən hər hansı bir şey bac-xərac adlana bilər. Məsələn, birinin başqasına etdiyi xeyirin, köməyin, ya da müəyyən bir hüquqdan istifadənin qarşılığında verilən hər hansı bir əşya və ya məbləğ. Bu mənada, “bac-xərac” sadəcə vergi yox, daha geniş sosial-iqtisadi münasibətləri ifadə edə bilər.
Ümumiyyətlə, bac-xərac sözü, tarixi kontekstdən asılı olaraq, həm vergi və rüsumları, həm də daha geniş mənada ödəniş və qarşılıqlı əlaqələri əks etdirə bilən çoxmənalı bir termindir. Onun istifadəsi dəqiq mənanın kontekstdən çıxarılmasını tələb edir.